زردچوبه و عوارض غیر قابل پیش بینی آن

آیا مصرف بیش از اندازه زردچوبه مضر است؟

زردچوبه ادویه ای زرد رنگ است که به صورت بومی در جنوب شرقی آسیا میروید. این ادویه به طور گسترده در هند و کشورهای خاورمیانه استفاده میشود. زردچوبه دارای خواص درمانی بسیار زیادی است به همین دلیل از گذشته تا به امروز جهت حفظ سلامتی و پیشگیری و درمان برخی از بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد. امروزه به دلیل خواص ثابت شده این ادویه، مصرف مکملهای حاوی زردچوبه و کورکومین (ماده فعال زردچوبه) در حال افزایش است.

با این حال برخی از افراد نگران عوارض مصرف بیش از اندازه زردچوبه هستند. در این مقاله به این موضوع پرداخته میشود.

زردچوبه چیست؟

زردچوبه که با نام علمی کورکوما لونگا شناخته میشود، ادویه و گیاه دارویی و از خانواده زنجبیلیان است. این گیاه به مقدار زیادی در هند کاشته شده و در کشورهای مختلف به عنوان عطر و طعم دهنده غذا و همچنین به دلیل خواص دارویی استفاده میشود.

زردچوبه دارای ساقههای زیرزمینی زرد رنگ (ریزوم) است که پس از برداشت به منظور استفاده خشک شده و به صورت پودر در میآید. ریزومهای زردچوبه حاوی ترکیبات قدرتمندی تحت عنوان کورکومینوئید هستند. کورکومینوئید اصلیترین ماده فعال موجود در زردچوبه و عامل رنگ زرد-نارنجی آن است. کورکومین یکی از ترکیبات حاصل از شکست کورکومینوئید بوده و دارای خواص درمانی منحصر به فرد است. 

موارد مصرف زردچوبه

همانطور که اشاره شد، زردچوبه به عنوان طعم دهنده، رنگ خوراکی و همچنین به دلیل فواید درمانی استفاده میشود که این خواص به دلیل وجود کورکومین است. در ادامه به برخی از مهم ترین خواص زردچوبه میپردازیم.

درمان التهاب

التهاب مزمن با بیماری های مختلف از جمله بیماری های قلبی، سرطان ها، آلزایمر، بیماری های پیشرونده مغزی و متابولیک همراه است. به همین دلیل هر مادهای که بتواند به مبارزه با التهاب مزمن کمک کند به طور بالقوه در پیشگیری و کمک به درمان این وضعیت حائز اهمیت است. مطالعات نشان میدهند که کورکومین در کاهش سطح مارکرهای التهابی موثر بوده و به درمان و یا کاهش علائم بیماری های التهابی مانند التهاب روده بزرگ، پسوریازیس، رماتیسم، افسردگی و آترواسکلروزیس کمک میکند.

بهبود سطح آنتی اکسیدانی

آسیب اکسیداتیو یکی از مکانیسم های موثر در پیری و ابتلا به بسیاری از بیماری ها است. آسیب اکسیداتیو ناشی از وجود رادیکالهای آزاد است که تمایل بسیاری به واکنش با مواد آلی مهم مانند اسیدهای چرب، پروتئین ها یا DNA دارند. آنتی اکسیدان ها از بدن در برابر رادیکالهای آزاد محافظت میکنند. مطالعات نشان میدهند که کورکومین و دیگر ترکیبات کورکومینوئید از جمله آنتی اکسیدانهای قوی هستند که از بدن در برابر آسیب رادیکالهای آزاد و ابتلا به بیماریهای مختلف از جمله دیابت ، بیماری های قلبی و سرطان محافظت میکنند.

بهبود عملکرد عروق خونی

 مطالعات نشان میدهند که کورکومین سبب اتساع عروق خونی و افزایش جریان خون و در نتیجه کاهش فشارخون میشود.

کاهش حملات قلبی از خواص زردچوبه

کورکومین سبب بهبود عملکرد اندوتلیال عروق خونی میشود. اندوتلیال لایه درونی رگ هاست که نقش موثری در کنترل فشار خون و همچنین به راه اندازی پروسه انعقاد خون دارد. به نظر میرسد که اثر قابل توجه کورکومین در کاهش التهاب، کنترل میزان کلسترول و بهبود عملکرد اندوتلیال سبب کاهش خطر ابتلا به بیماری های قلبی میشود.

خواص ضدسرطانی

کورکومین رشد سلول های سرطانی را کاهش داده و سبب افزایش مرگ آنها میشود. مطالعات نشان میدهند که کورکومین نقش موثری در درمان انواع مختلفی از سرطان ها مانند سرطان سینه ، پروستات، پانکراس، کولورکتال (روده بزرگ) و ریه دارد. 

محافظت از بدن در برابر آسیب های مغزی

 بررسی ها نشان میدهد که کورکومین در بهبود حافظه و افزایش قدرت تمرکز موثر است. همچنین احتمالا مکمل کورکومین سبب بهبود بیماریهای نورودژنراتیو مانند آلزایمر، پارکینسون، مالتیپل اسکلروزیس و دمانس (زوال) مغزی میشود. با این حال، مطالعات بیشتری برای تأیید این موضوع مورد نیاز است. 

عوارض جانبی زردچوبه و کورکومین

زردچوبه و مکمل کورکومین در دوزهای پایین بیخطرند و عوارض جانبی ندارد. با این حال مصرف بسیار زیاد آنها مانند هر ماده غذایی دیگری با عوارض جانبی همراه است.

خطر تشکیل سنگ کلیه

زردچوبه حاوی 2 درصد اگزالات است به همین دلیل در صورت مصرف بیش از اندازه سبب تشکیل سنگ کلیه در افراد مستعد می شود. 

عوارض در بیماران مبتلا به سلیاک

همه زردچوبه های صنعتی خالص نیستند. زردچوبه صنعتی حاوی ترکیبات پرکننده مانند نشاسته کاساوا و یا چاودار، جو و آرد گندم است. بنابراین مصرف زردچوبه حاوی این ترکیبات برای حساس به گلوتن و یا بیماری سلیاک سبب بروز عوارض میشود.

سوء هاضمه

علائم سوء هاضمه مانند ورم معده، رفلاکس اسید، نفخ و اسهال در برخی از افراد پس از مصرف دوز بالای 1000 میلی گرم در روز مکمل کورکومین مشاهده شد.

سردرد و تهوع از عوارض مصرف بیش از حد زردچوبه 

مصرف دوز 450 میلی گرم در روز زردچوبه سبب بروز سردرد و تهوع در برخی از افراد می شود.

جوش

برخی از افراد بروز جوش های پوستی را در صورت مصرف دوز 8000 میلی گرم زردچوبه در روز گزارش کردهاند.

فقر آهن

مصرف بسیار زیاد مانع جذب آهن میشود. به همین دلیل این ادویه در افراد مبتلا به فقر آهن باید با احتیاط مصرف شود.

رقیق شدن خون

از آن جایی که زردچوبه در افزایش جریان خون نقش دارد، باید در افراد مبتلا به بیماری های خونریزی دهنده با احتیاط مصرف شود. همچنین مصرف آن ممکن است باعث خونریزی بیش از حد در حین و بعد از جراحی شود. به همین دلیل استفاده از زردچوبه را حداقل 2 هفته قبل از جراحی متوقف کنید.

وجود ترکیبات غیرمجاز

برخی از انواع زردچوبه ها حاوی رنگهای غیر مجاز هستند. یکی از رنگهای پراستفاده در هند مورد متانیل یا زرد اسیدی است. مطالعات حیوانی نشان میدهند که مصرف زیاد متانیل منجر به بروز سرطان و یا بیماری های عصبی میشود. با وجودی که اثر سمیت متانیل در انسان مورد بررسی قرار نگرفته است، مصرف این ماده در آمریکا و اروپا ممنوع است. همچنین برخی از انواع زردچوبههای تقلبی حاوی سرب و فلزات سنگین بوده و سبب آسیب سیستم عصبی میشوند.

بارداری و شیردهی

زنان باردار یا شیرده میتوانند از زردچوبه به عنوان ادویه استفاده کنند اما باید از مصرف مکمل های زردچوبه خودداری کنند. ممکن است این مکمل ها انقباضات رحم را تحریک کرده و سبب بروز عوارض جدی شوند.

تداخلات دارویی زردچوبه و کورکومین

مطالعات نشان داده است که مصرف همزمان زردچوبه و کورکومین با برخی از داروها تداخل دارد. در زیر به موارد تداخلات دارویی این ادویه پرداخته شده است.

•  به دلیل اثرات ضد لخته زردچوبه و کورکومین، مصرف همزمان آن ها با داروهای رقیق کننده خون مانند پلاویکس وارفارین سبب افزایش اثر داروها و بروز خونریزی میشود.
• در صورت ابتلا به دیابت و مصرف داروهای کاهنده قند خون، مصرف زردچوبه و مکمل کورکومین منجر به افت قند خون می شود. به همین ترتیب این ترکیبات اثر داروهای کاهنده فشار خون را نیز تشدید میکنند.
• زردچوبه و مکمل کورکومین برای کمک به هضم غذا تولید اسید معده را افزایش میدهند و به همین دلیل ممکن است با عملکرد داروهای ضد اسید تداخل داشته باشند.
• یک مطالعه نشان داد که کورکومین با القای یک ژن، سبب کاهش سطح داروهای ضدافسردگی و ضدسایکوتیک شد.. از طرفی دیگر، نتایج یک مطالعه حیوانی نشان داد که کورکومین سبب افزایش اثرات داروی ضد افسردگی فلوکستین شد. 
•  کورکومین میتواند سبب افزایش سطح سولفاسالازین (آزولفیدین) شود. سولفاسالازین یک داروی ضد روماتیسمی اصلاح کننده بیماری (DMARD) است که برای درمان کولیت اولسراتیو و رماتیسم مفصلی تجویز میشود.
• کورکومین سبب مهار عملکرد داروهای شیمی درمانی میشود. بنابراین در زمان شیمی درمانی باید با پزشک خود در رابطه با مصرف مکمل کورکومین مشورت کنید. 

مطالعات انجام شده در رابطه با تداخل کورکومین و زردچوبه با داروهای دیگر محدود بوده و شواهد کافی برای نظر قطعی در مورد مصرف همزمان آنها با داروها وجود ندارد. با این حال در صورت ابتلا به بیماری و یا مصرف داروی خاص حتما با پزشک خود در رابطه با استفاده از مکمل کورکومین مشورت کنید.

حرف آخر

به نظر می رسد که زردچوبه و کورکومین عوارض جدی نداشته باشند. با این حال، برخی از مردم پس از مصرف دوز بالای آنها دچار علائمی مانند سردرد و علائم گوارشی میشوند. به خاطر داشته باشید که بعضی زردچوبهها تقلبی بوده و با نشاسته و یا آرد گندم مخلوط میشوند که ممکن است برای افرادی که مبتلا به عدم تحمل گلوکز هستند با عوارض جدی همراه باشد. علاوه بر این، مکمل کورکومین و زردچوبه با مصرف برخی از داروها تداخل دارند. اگر داروی خاصی مانند رقیق کننده خون، انسولین یا ضد فشار خون مصرف میکنید با پزشک خود در مورد مصرف مکمل های کورکومین و مقادیر زردچوبه مشورت کنید. 

منابع

https://www.healthline.com/nutrition/turmeric-side-effects

https://www.webmd.com/vitamins/ai/ingredientmono-662/turmeric

https://www.medicinenet.com/what_are_the_negative_effects_of_turmeric/article.htm

هومن دایت

عاشق نوشتن درباره تغذیه