شاخص BMI چیست؟

شاخص BMI چیست؟

BMI مخفف Body Mass Index یا شاخص توده بدنی است. BMI در سال 1832 توسط یک ریاضی‌دان بلژیکی به نام لامبر آدولف ژاک کوتله معرفی شد.

او این شاخص را توسعه داد تا بتواند به سرعت میزان اضافه‌وزن و چاقی را در جمعیتی مشخص تخمین بزند و به دولت‌ها کمک کند منابع بهداشت و اقتصادی را به نحوی مناسب تخصیص بدهند. نکته جالب توجه این است که کوتله می‌گفت شاخص توده بدنی برای مطالعه فردی مناسب نیست اما می‌تواند دیدی از سلامت کلی افراد جامعه به دست دهد. با این وجود، امروزه از این شاخص برای اندازه‌گیری میزان سلامتی افراد استفاده می‌شود.

BMI بر اساس فرمولی ریاضی است که تعیین می‌کند آیا فرد بر حسب وزن و قدش سالم است یا خیر:

• شاخص توده بدنی= وزن (به کیلوگرم)/ قد (به متر) به توان 2

وقتی شاخص توده بدنی محاسبه می‌شود آن را با مقادیر طبیعی BMI مقایسه می‌کنیم تا ببینیم در طیف BMI طبیعی قرار دارد یا خیر.

بر اساس این اعداد، اگر در طیف طبیعی نباشید، پزشک یا مشاور تغذیه ممکن است تغییرات مرتبط با سلامتی و سبک زندگی را پیشنهاد بدهد.

برخی از کشورها از شاخص BMI برای نمایش بهتر‌ میزان و وضعیت سلامت خود استفاده کرده‌‌اند. به عنوان مثال مشخص شده که زنان و مردان آسیایی با BMI پایین تری در مقایسه با افراد غیر آسیایی با همان BMI در خطر بیشتر ابتلا به بیماری‌های قلبی قرار دارند. اگرچه BMI می‌تواند به متخصص امور سلامتی، نمایی کلی از وضعیت سلامتی فرد بر اساس وزن او بدهد، سایر عوامل تعیین‌کننده مانند سن، نژاد، ژنتیک، میزان چربی، حجم عضلات و تراکم استخوان را در نظر نمی‌گیرد.

چکیده

شاخص توده بدنی با استفاده از قد و وزن افراد، میزان چربی آنها را تخمین می‌زند. شاخص توده بدنی 18.5-24.9 «طبیعی» به حساب می‌آید و خطر ابتلای فردی که در این طیف قرار دارد به بیماری پایین است، در حالیکه شاخص توده بدنی بالاتر یا پایین‌تر از آن، می‌تواند نشان‌دهنده ضعف سلامتی باشد.

آیا BMI شاخص خوبی برای سلامتی است؟

با وجود نگرانی‌ها مبنی بر اینکه BMI دقیقا نشان نمی‌دهد فردی سالم است یا نه، بیشتر تحقیقات انجام‌شده گویای آن است که خطر ابتلای افراد به بیماری‌های مزمن و مرگ زودرس با شاخص توده بدنی کمتر از 18.5 (کمبود وزن) یا 30 و بیشتر (چاق) بالاتر از سایرین است.

به عنوان مثال، مطالعه‌ای آینده‌نگر که در سال 2017 روی 103218 مورد مرگ و میر و در طی 30 سال تحت‌نظرگیری افراد انجام شد نشان داد کسانیکه BMI 30 یا بالاتر داشتند، 1.5-2.7 برابر بیشتر در خطر مرگ بودند.

مطالعه‌ای دیگر که روی 16868 نفر انجام شد نشان داد کسانیکه از لحاظ شاخص توده بدنی در دسته چاق قرار می‌گرفتند، در مقایسه با افرادی که در دسته طبیعی بودند 20 درصد بیشتر در معرض فوت در اثر بیماری‌های مختلف و بیماری‌های قلبی بودند.

همچنین محققان دریافتند کسانیکه در دسته‌های‌ دارای کمبود وزن، چاقی درجه دو و چاقی بیمارگونه هستند، به‌صورت میانگین به‌ترتیب 6.7 و 3.7 سال کمتر از کسانیکه در محدوده طبیعی قرار دارند عمر می‌کنند.

سایر تحقیقات نشان‌ داده‌اند، شاخص توده بدنی بیشتر از 30 خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری دیابت خصوصا دیابت نوع 2، بیماری‌های قلبی، مشکلات تنفسی، مشکلات کلیوی، بیماری کبد چرب غیرالکلی و مشکلات حرکتی را بالا می‌برد.

به علاوه، معلوم شده کاهش 5 تا 10 درصدی شاخص توده بدنی افراد می‌تواند میزان ابتلا به سندروم متابولیک، بیماری قلبی و دیابت نوع 2 را کاهش دهد.

از آنجا که بیشتر تحقیقات نشان می‌دهند خطر ابتلا به بیماری در بین افراد چاق بالاتر است، بیشتر متخصصان سلامت می‌توانند از BMI برای تشخیص کلی میزان خطر ابتلای فرد به بیماری استفاده کنند اما نباید به آن به‌چشم تنها ابزار تشخیص بیماری نگاه کرد.

چکیده

اگرچه انتقاداتی مبنی بر ساده‌انگاری BMI در حوزه سلامت بر آن وارد شده است، بیشتر تحقیقات توانایی آن برای تخمین خطر ابتلای فرد به بیماری‌های قلبی را تایید می‌کنند به‌خصوص خطر مرگ و نیز سندروم متابولیک.

جوانب منفی BMI

علیرغم اینکه تحقیقات نشان می‌دهند BMI پایین (کمتر از 18.5) و بالا (30 و بالاتر) با خطر ابتلا به انواع بیماری‌ها مرتبط است، در استفاده از آن نقص‌های بسیاری وجود دارد.

سایر فاکتورهای مرتبط با سلامت را در نظر نمی‌گیرد

BMI تنها بر اساس اینکه وزن شخصی نرمال است یا نه در مورد سلامتی او قضاوت می‌کند و سایر فاکتورها مانند سن، جنسیت، ژنتیک، سبک زندگی، سابقه پزشکی و غیره را در نظر نمی‌گیرد.

اینکه تنها بر BMI اتکا کنیم ممکن است باعث شود سایر اندازه‌گیری‌های سلامتی مهم مانند کلسترول، قند خون، ضربان قلب، فشار خون و سطوح التهاب را نادیده بگیریم و سلامتی فرد را بالاتر یا پایین‌تر از سطح واقعی تخمین بزنیم.

به علاوه، با وجود اینکه ساختار بدنی مرد و زن با هم متفاوت است- مردها حجم عضله بیشتری دارند و حجم چربی آنها از زنان پایین‌تر است- BMI یک نوع محاسبه را برای هر دو گروه انجام می‌دهد.

به علاوه، وقتی سن فردی بالا می‌رود، به صورت طبیعی، حجم چربی او افزایش می‌یابد و حجم عضله کاهش می‌یابد. تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که BMI بین 23 تا 29.9 در بزرگسالان مسن‌تر می‌تواند ازآنها در برابر مرگ زودهنگام و بیماری محافظت کند.

در آخر، اینکه فقط از BMI برای تعیین سلامتی فرد استفاده کنیم به منزله نادیده انگاشتن سایر جنبه‌های سلامتی مانند سلامتی روانی و فاکتورهای اجتماعی پیچیده ماند درآمد، دسترسی به غذای مقرون به‌صرفه و مقوی، توانایی پخت غذا و دانش درباره غذا و محیط زندگی است.

ترکیب بدن را در نظر نمی‌گیرد

اگرچه یک کیلوگرم عضله برابر یک کیلوگرم چربی است باید در نظر گرفت که عضله متراکم‌تر است و فضای کمتری را اشغال می‌کند. در نتیجه، فردی که خیلی لاغر است اما عضله زیادی دارد ممکن است روی ترازو وزن بالاتری داشته باشد.

به عنوان مثال، فردی که 97 کیلوگرم است و 175 سانتی‌متر قد دارد BMI معادل 29.5 دارد که او را در طبقه‌بندی «دارای اضافه‌وزن» قرار می‌دهد.

با این حال، دو فردی که دارای قد و وزن یکسان هستند ممکن است کاملا متفاوت با یکدیگر به نظر بیایند. ممکن است یکی از آنها بدنسازی باشد که حجم عضله بالایی دارد و دیگری ممکن است دارای حجم چربی بالاتر باشد.

اگر تنها BMI را در نظر بگیریم ممکن است با وجود حجم چربی پایین‌تر، فردی را به اشتباه در طبقه «دارای اضافه‌وزن» یا «چاق» قرار دهیم. در نتیجه، مهم است حجم عضله، چربی و تراکم استخوان فرد علاوه بر وزن او در نظر گرفته شود.

شاخص BMI توزیع چربی را در نظر نمی‌گیرد

اگرچه BMI بالاتر با سلامتی کمتر ارتباط دارد، محل تجمع چربی در بدن نیز بسیار مهم است. 

خطر ابتلای فردی که چربی در ناحیه شکم او تجمع یافته (بدن سیبی شکل) به بیماری‌های مزمن بیشتر از کسی است که چربی او در قسمت باسن و ران‌ها (بدن گلابی شکل)  تجمع یافته است.

به عنوان مثال، در تحقیقی مروری متشکل از 27 مقاله که شامل اطلاعات از بیش از 2.5 میلیون نفر بود، محققان دریافتند که کسانیکه دارای توزیع چربی سیبی شکل هستند خطر مرگ بسیاری بالاتری دارند، در حالی که کسانی که توزیع چربی گلابی‌شکل دارند در خطر کمتری هستند.

در واقع نویسندگان بر این موضوع تاکید کردند که BMI در نظر نمی‌گیرد چربی کجا ذخیره شده است و این موضوع ممکن است فردی را به اشتباه در طبقه افراد ناسالم یا در خطر بیماری قرار دهد.

ممکن است منجر به توجه افراطی به وزن شود

انتظار می‌رود متخصصان حوزه سلامت بهترین قضاوت در مورد افراد را انجام دهند یعنی باید نتیجه BMI را در نظر بگیرند و سپس با سلامت جوی خود به عنوان شخصی منحصر به فرد برخورد کنند.

با این وجود، برخی از متخصصان حوزه سلامت پیش از اینکه توصیه‌های بهداشتی انجام دهند فقط به BMI برای تعیین میزان سلامتی فعلی فرد اکتفا می‌کنند. این موضوع می‌تواند منجر به توجه افراطی به وزن و مراقبت‌های بهداشتی ضعیف گردد.

اغلب کسانی که BMI بالاتری دارند گزارش می‌دهند پزشکان تنها روی BMI آنها تمرکز می‌کنند حتی اگر وقت ملاقات آنها مرتبط با موضوعی کاملا غیر مرتبط باشد. اغلب، مسائل پزشکی مهمی نادیده گرفته می‌شوند یا اینکه به اشتباه آنها را به وزن نسبت می‌دهند.

در حقیقت، تحقیقات نشان داده هر چقدر BMI فردی بالاتر باشد احتمال مراجعه منظم او به پزشک برای چکاپ  پایین‌تر می‌آید زیرا آنها می‌ترسند قضاوت شوند، به متخصصان سلامت اعتماد ندارند یا از قبل در این خصوص تجربه منفی دارند. این امر می‌تواند منجر به تشخیص، درمان و مراقبت دیرهنگام شود.

شاخص BMI ممکن است در مورد همه جوامع صدق نکند

علیرغم استفاده گسترده BMI در بزرگسالان، باید گفت ممکن است این شاخص دقیقا میزان سلامتی برخی جوامع نژادی و قومی را منعکس نکند.

به عنوان مثال، تحقیقات متعدد نشان داده‌اند کسانیکه که از نژاد آسیایی هستند در مقایسه با سفیدپوستان، حتی با BMI های پایین، خطر بالاتری برای ابتلا به بیماری‌ها مزمن دارند

در حقیقت، سازمان جهانی بهداشت راهنمای BMI آسیا و اقیانوسیه را تهیه کرده که مختص این مناطق است.

تحقیقات متعدد نشان داده‌اند که این جدول جایگزین بهتر می‌تواند وضعیت سلامتی بین آسیایی‌ها را نشان دهد. با این وجود، برای اینکه این اندازه‌گیری‌ها را برای افراد آسیایی-آمریکایی تعیین کنیم هنوز تحقیقات زیادی لازم است.

همچنین ممکن است با وجود داشتن حجم عضله بالاتر و حجم چربی پایین‌تر، سیاه‌پوستان به اشتباه در طبقه دارای اضافه‌وزن قرار بگیرند. این یعنی خطر بیماری‌های مزمن در این افراد با وجود BMI بالاتر نسبت به هر نژاد دیگری پایین‌تر است. این موضوع به‌خصوص در مورد زنان سیاه‌پوست صدق می‌کند.

در حقیقت، تحقیقی که در سال 2011 انجام شد نشان داد اگر BMI را برای اندازه‌گیری تمامی نژادها موثر بدانیم باید گفت در سیاه‌پوستان میزان وزن در هر طبقه‌بندی را باید 3 کیلوگرم بالاتر در نظر گرفت.

در نهایت، اینکه تنها به BMI اتکا کنیم به معنی نادیده‌گرفتن اهمیت سایز بدن برای گروه‌های مختلف است. در برخی فرهنگ‌ها، حجم چربی بالاتر به معنی سالم بودن است و در نتیجه مطلوب است. متخصصان حوزه بهداشت باید این موضوع را نیز در نظر بگیرند که به نظر فرد سلامتی به چه معناست.

با در نظر گرفتن اینکه تصمیمات مهم بهداشتی مانند عمل‌های جراحی و مداخلات کاهش وزنی بر اساس BMI و وزن اتخاذ می‌شوند، مهم است تمامی متخصصان عواملی ورای BMI را در نظر بگیرند تا توصیه‌هایی به بیمار کنند که کاملا برای او مفید است.

جایگزین‌های بهتر برای شاخص BMI

با وجود نقایصی که BMI دارد، هنوز به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزارهای اندازه‌گیری سلامتی به کار می‌رود زیرا در تمامی نهادهای سلامتی، راحت و مقرون به صرفه است.

با این وجود، جایگزین‌هایی برای BMI وجود دارد که ممکن است شاخص بهتری برای سلامتی فرد باشد- با این وجود هر کدام از این روش‌ها، مزایا و معایب خودش را دارد.

اندازه دور کمر

اندازه دور کمر بیش از 85 سانتی‌متر در زنان و 101.6 سانتی‌متر در مردان نشان‌دهنده تجمع چربی در محدوده شکمی است و یعنی این افراد برای ابتلا به بیماری‌های مزمن شانس بالاتری دارند.

مزایا

می‌توان به راحتی آن را اندازه‌گیری کرد و تنها ابزار مورد نیاز متر اندازه‌گیری است.

معایب

فرم‌های مختلف بدن (مانند سیبی و گلابی‌شکل) و اجزای تشکیل‌دهنده آن (مانند حجم عضله و استخوان) را در نظر نمی‌گیرد.

نسبت دور کمر به دور باسن

نسبت بیش از 0.8 در زنان و بیش از 0.95 در مردان نشان‌دهنده حجم بالای چربی ذخیره‌شده در ناحیه شکم است که با خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌های قلبی و مزمن ارتباط دارد.

نسبت کمتر یا مساوی 0.8 در زنان و کمتر یا مساوی 0.95 در مردان می‌تواند نشانگر سلامتی بیشتر باشد.

مزایا

می‌توان به راحتی آن را اندازه‌گیری کرد و تنها به یک متر اندازه‌گیری و یک ماشین حساب نیاز است.

معایب

فرم‌های مختلف بدن (مانند سیبی و گلابی‌شکل) و اجزای تشکیل‌دهنده آن (مانند حجم عضله و استخوان) را در نظر نمی‌گیرد.

درصد چربی بدن

تعریف

درصد چربی بدن یعنی میزان چربی که بدن فرد دارد.

مزایا

تفاوت بین توده چربی و توده بدون چربی بدن را مشخص می‌کنید و نشانگر دقیق‌تری از سلامتی نسبت به BMI است.

معایب

ابزارهای اندازه‌گیری راحت (مانند ابزارهای اندازه‌گیری ضخامت پوست، تجزیه و تحلیل امپدانس بیوالکتریک و ترازوهای خانگی) احتمالا خطای بیشتری دراندازه‌گیری دارند.

ابزارهای دقیق‌تر (مانند جذب سنجی پرتو x با انرژی دوگانه، توزین زیر آب و Bod Pod) گران و برای خیلی از افراد غیرقابل دسترسی هستند.

آزمایش‌های پزشکی

تعریف

آزمایش‌های پزشکی شامل انواع اندازه‌گیری‌های فاکتورهای مرتبط با خون و علائم حیاتی است که می‌تواند خطر ابتلای فرد به بیماری‌های مزمن (مانند فشار خون بالا، ضربان قلب، کلسترول، میزان گلوکز خون و التهاب) را نشان دهد.

مزایا

این آزمایشات آمار دقیق‌تری از وضعیت سلامت متابولیک فرد ارائه می‌دهد و تنها بر چربی به عنوان شاخص نشانگر سلامتی اتکا نمی‌کند.

معایب

بیشتر اوقات، تنها مقادیری که آزمایشات پزشکی نشان می‌دهد برای تشخیص بیماری و نشان‌دادن میزان خطر کافی نیست.

صرف نظر از اینکه چه ابزاری برای ارزیابی استفاده می‌شود مهم است که متخصصان سلامت تنها به یک آزمایش اتکا نکنند. به عنوان مثال ممکن است یک متخصص سلامت ممکن است BMI و اندازه دور کمر فردی را در نظر بگیرد و اگر جای نگرانی بیشتری باشد، آزمایش خون نیز بگیرد.

مهم است با هر بیمار را به عنوان انسانی منحصر به فرد رفتار شود و تعیین گردد سلامتی برای او چه معنایی دارد- جسمی، روانی، عاطفی و روحی.

چکیده: می‌توان از سایر ابزارهای تعیین سلامتی مانند دور کمر، درصد چربی بدن و آزمایش خون نیز به جای BMI استفاده کرد. با این وجود، هر کدام از این روش‌ها مزایا و معایب خودش را دارد.

خلاصه

شاخص توده بدنی یکی از ابزارهای ارزیابی سلامتی بسیار بحث برانگیز است که برای این طراحی شده که میزان چربی بدن و در خطر بودن سلامت را بسنجد.

معمولا تحقیقات نشان می‌دهند با افزایش BMI و قرارگیری آن در بالاتر از حد نرمال خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن افزایش می‌یابد. به علاوه، BMI پایین (کمتر از 18.5) نیز منجر به در خطر افتادن سلامتی می‌شود.

با این وجود، BMI سایر جنبه‌‌های سلامتی مانند سن، جنسیت، حجم چربی و سابقه پزشکی فرد را در نظر نمی‌گیرد. به علاوه، استفاده از آن به عنوان تنها شاخص سلامتی نیز می‌تواند منجر به توجه افراطی به وزن و نابرابری در حوزه سلامت می‌شود.

اگرچه BMI برای شروع خوب است، نباید به عنوان تنها شاخص تعیین‌کننده سلامتی به آن توجه شود.

منبع نوشته :

https://www.healthline.com/nutrition/is-bmi-accurate#downsides

هومن دایت

عاشق نوشتن درباره تغذیه