پرولاکتینوما،علائم تشخیص و درمان
پرولاکتینوما یک تومور غیرسرطانی غده هیپوفیز است. هیپوفیز غده ای به اندازه نخود در قاعده مغز است. چندین هورمون مختلف از جمله هورمونی به نام پرولاکتین می سازد. پرولاکتین بر غدد پستانی تأثیر می گذارد و به زنان کمک می کند تا شیر مادر تولید کنند.
پرولاکتینوما باعث می شود غده هیپوفیز بیش از حد پرولاکتین تولید کند. اثر اصلی پرولاکتینوما کاهش برخی از هورمون های جنسی (استروژن در زنان و تستوسترون در مردان) است. اگرچه پرولاکتینوما تهدید کننده زندگی نیست، اما می تواند باعث مشکلات بینایی، ناباروری و سایر مشکلات شود. پزشکان اغلب می توانند این اختلال را با دارو درمان کنند تا سطح پرولاکتین به حالت عادی برگردد. جراحی برای برداشتن تومور هیپوفیز نیز ممکن است یک گزینه باشد.
پرولاکتین چیست؟
پرولاکتین هورمونی است که عمدتاً مسئول رشد غدد پستانی در بافت پستان، تولید شیر و شیردهی است. همچنین به چندین فرآیند و عملکرد بدن کمک می کند. غده هیپوفیز عمدتاً مسئول تولید و ترشح پرولاکتین است، اما سیستم عصبی مرکزی، سیستم ایمنی، رحم و غدد پستانی نیز می توانند پرولاکتین تولید کنند. سطح پرولاکتین معمولا در مردان و در غیر شیرده و غیر باردار پایین است، اما معمولاً در افراد باردار یا شیرده بالا است.
علائم
علائم پرولاکتینوما در مردان و زنان متفاوت است. برای زنان، علائم رایج عبارتند از:
- دوره های قاعدگی نامنظم
- عدم وجود دوره های قاعدگی
- میل جنسی کم
- مشکلات باروری
- مقاربت دردناک (ناشی از خشکی واژن)
- تولید غیر معمول شیر مادر
از آنجایی که تغییرات در چرخه قاعدگی زنان مشهود است، پرولاکتینوما در زنان یائسه زودتر رخ می دهد. زنان یائسه که دیگر قاعدگی ندارند ممکن است وقتی تومور کوچک است متوجه علائم نشوند. همانطور که رشد می کند، ممکن است به سایر بافت های مجاور فشار وارد کند. سپس علائم می تواند شامل از دست دادن بینایی، تغییرات بینایی و سردرد باشد.
مردان اغلب با علائم اولیه تشخیص داده نمی شوند که عبارتند از:
- تولید شیر در موارد نادر
- مشکلات در ایجاد یا حفظ نعوظ
- کاهش علاقه به رابطه جنسی
سردرد یا مشکلات بینایی معمولاً علائمی هستند که مردان به پزشک مراجعه می کنند.
علل
پرولاکتینوما نوعی تومور است که در غده هیپوفیز ایجاد می شود. علت این تومورها ناشناخته است. غده هیپوفیز یک غده کوچک لوبیایی شکل است که در پایه مغز قرار دارد. این غده علیرغم اندازه کوچکش، تقریباً تمام اعضای بدن را تحت تأثیر قرار می دهد. هورمون های آن به تنظیم عملکردهای مهمی مانند رشد، متابولیسم، فشار خون و تولید مثل کمک می کنند. سایر علل احتمالی تولید بیش از حد پرولاکتین عبارتند از داروها، انواع مختلف تومورهای هیپوفیز، غده تیروئید کم کار، تحریک مداوم قفسه سینه، بارداری و شیردهی.
عوارض پرولاکتینوما
عوارض جانبی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
-
از دست دادن استخوان (پوکی استخوان):
پرولاکتین اضافی می تواند تولید هورمون های استروژن و تستوسترون را کاهش دهد، در نتیجه تراکم استخوان را کاهش داده و خطر پوکی استخوان را افزایش می دهد.
-
عوارض بارداری:
در طول بارداری طبیعی، تولید استروژن افزایش می یابد. اگر باردار هستید و پرولاکتینومای بزرگ دارید، این سطوح بالای استروژن ممکن است باعث رشد تومور و علائم مرتبط با آن مانند سردرد و تغییر در بینایی شود.
-
از دست دادن بینایی:
اگر پرولاکتینوما درمان نشود، ممکن است به اندازه ای بزرگ شود که عصب بینایی را تحت فشار قرار دهد. این می تواند باعث از دست دادن بینایی محیطی شود.
-
سطوح پایین سایر هورمون های هیپوفیز:
در این بیماری، فشار بر غده هیپوفیز می تواند منجر به کاهش سطح سایر هورمون های کنترل شده هیپوفیز از جمله هورمون های تیروئید و کورتیزول شود.
تشخیص بیماری
اگر فردی علائم پرولاکتینوما را تجربه کند، پزشک ممکن است آزمایش هایی مانند آزمایش خون و آزمایش های تصویربرداری را برای تایید یا رد آن توصیه کند.
آزمایش خون سطح پرولاکتین برای تشخیص پرولاکتینوما
اگر نتایج آزمایش خون نشان دهد که سطح پرولاکتین خون بالاتر از حد طبیعی است، پزشک ممکن است آزمایش تصویربرداری را برای تأیید یا رد تشخیص پرولاکتینوم انجام دهد.
اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
در این روش از امواج رادیویی و آهنربا برای ایجاد تصاویر دقیق از اندام های داخلی و بافت های نرم استفاده می شود.
سی تی اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
اگر ضربان ساز یا ایمپلنت فلزی در بدن وجود داشته باشد، ام آر آی ممکن است امکان پذیر نباشد. در این حالت پزشک سی تی اسکن را جایگزین می کند. سی تی از مجموعه ای از تصاویر اشعه ایکس گرفته شده از زوایای مختلف و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از بافت های داخل بدن استفاده می کند. نتایج سی تی اسکن به پزشک کمک می کند تا تشخیص پرولاکتینوما را تایید کند و اندازه و محل آن را تعیین کند.
آزمایش خون سطح تستوسترون
اگر مردی علائم افزایش پرولاکتین را داشته باشد، پزشک سطح تستوسترون خون او را نیز آزمایش می کند. سطوح پایین تستوسترون می تواند به تایید تشخیص پرولاکتینوما کمک کند.
درمان پرولاکتینوما
اهداف درمان عبارتند از:
- بازگرداندن عملکرد طبیعی غده هیپوفیز
- کاهش اندازه تومور
- تولید طبیعی هورمون پرولاکتین
- بهبود کیفیت زندگی
- از بین بردن هرگونه نشانه فشار تومور، مانند سردرد یا مشکلات بینایی
درمان به طور کلی شامل دو روش اصلی است: داروها و جراحی.
دارودرمانی پرولاکتینوما
داروهای خوراکی اغلب می توانند تولید پرولاکتین را کاهش داده و علائم را تسکین دهند. داروها همچنین ممکن است تومور را کوچک کنند. با این حال، درمان طولانی مدت با داروها به طور کلی ضروری است. پزشکان از داروهایی به نام آگونیست های دوپامین برای درمان استفاده می کنند. این داروها اثرات دوپامین (یک ماده شیمیایی مغز که معمولاً تولید پرولاکتین را کنترل می کند) تقلید می کنند. داروهایی که معمولاً تجویز می شوند عبارتند از بروموکریپتین و کابرگولین. این داروها تولید پرولاکتین را کاهش می دهند و ممکن است تومور را در اکثر افراد کوچک کنند.
عمل جراحي پرولاکتینوما
اگر درمان دارویی مؤثر نباشد یا دارو قابل تحمل نباشد، جراحی برای برداشتن تومور یک گزینه است. ممکن است برای کاهش فشار روی اعصابی که بینایی را کنترل می‌کنند، جراحی لازم باشد. نوع جراحی تا حد زیادی به اندازه تومور بستگی دارد.
کلام پایانی
هورمون ها نقش مهمی در سلامت بدن ما دارند. پس اگر ترشح یکی از هورمون ها دچار مشکل شود و به طور طبیعی ترشح نشود، مشکلات زیادی ایجاد می کند. یکی از مهم ترین هورمون هایی که مردان و زنان به طور طبیعی مقادیر کمی از آن را در خون خود دارند، هورمون پرولاکتین است. پرولاکتین یکی از هورمون های مهم است که در صورت اختلال در ترشح آن مشکلات زیادی برای سیستم هورمونی بدن ایجاد می شود. افراد مبتلا به پرولاکتینوما باید تحت نظر پزشک باشند تا با دارو یا جراحی کنترل شوند.
منابع نوشته
https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/prolactinoma/symptoms-causes/syc-20376958
https://my.clevelandclinic.org/health/diseases/22007-prolactinoma
https://www.webmd.com/cancer/prolactinoma-tumor
عاشق نوشتن درباره تغذیه