بیماری ام اس و علائم زود هنگام آن :
در این مقاله علائم زود هنگام ام اس (MS) که مخفف نوعی بیماری به نام «مولتیپل اسکلروزیس» (Multipl skleroz) است را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به‌اشتباه، قسمت نخاع و مغز را مورد هجوم قرار می‌دهد و در نتیجه، بیماری ام اس پدید می‌آید. علائم این بیماری می‌تواند خفیف یا ضعیف باشد و خود را به حالت خستگی، بی‌حسی، سورن سوزن شدن، مشکلات بینایی، مشکلات حرکتی و فلج نشان دهد.
هر چند که‌ام اس، مداوای قطعی ندارد ولی تشخیص زود هنگام آن می‌تواند از ناتوانی بلند مدت شخص جلوگیری کند و پیشرفت بیماری را به تأخیر بیندازد.
علائم زود هنگام ام اس و نشانه‌ها
بیشتر مبتلایان به ام اس نخستین علائم این بیماری را در سنین مابین 20 تا 30 سال تجربه می‌کنند. شایع‌ترین نشانه‌های این بیماری به شرح زیر است:
-
تغییرات بینایی
تغییرات احتمالی بینایی می‌تواند شامل این موارد باشد:
- تار بودن دید
- دیدن دوتایی (دو بینی)
- تغییر رنگ قرمز و سبز
- از دست دان قدرت بینایی
- احساس درد در هنگام نگاه کردن به بالا یا به پهلو.
- خستگی و بی‌حالی
بیشتر مبتلایان به ام اس دچار بی‌حالی و خستگی می‌شوند. در این حالت، صدمه‌ی وارده به اعصاب مغز و نخاع، باعث خستگی درازمدت یا مزمن می‌شود.
پاها اولین عضوی هستند که دچار احساس خستگی می‌شوند. این علامت می‌تواند یک بار پدیدار شده و برطرف شود و یا چند هفته طول بکشد.
-
بی‌حسی و حالت سوزن سوزن شدن
این دو حالت که از جمله علائم زودهنگام ام اس است در شرایط زیر خود را نشان می‌دهد:
- بازوها
- صورت
- انگشتان
- پاها
این علائم (بی‌حسی و سوزن سوزن شدن) در آغاز می‌توان خفیف باشد اما رفته‌رفته زیاد شود؛ در اغلب موارد، چنین علائمی باعث ناتوانی شخص نشده و بعد از مدتی بدون نیاز به مداوا برطرف می‌شود.
-
درد و تَنجِش (اسپاسم)
حدود دوسوم از مبتلایان به ام اس وجودِ دردِ مرتبط با این بیماری را اذعان کرده‌اند. این درد می‌تواند کوتاه یا بلند مدت باشد.
نمونه‌هایی از درد کوتاه مدت به این شرح است:
- درد بُرّنده در صورت (trigeminal neuralgia)
- علامت «لرمیت» (Lhermitte’s sign) که نوعی حس شوک الکتریکی است که در پشت و اندام تحتانی به وجود می‌آید.
- درد عصبی، شامل احساس سوزش یا چاقو خوردن در اعضای بدن
درد مزمن، سوزش، یا احساس سوزن سوزن شدن را پدید می‌آورد؛ هم‌چنین تَنجِشِ (اسپاسمِ) عضلات، (شامل تکان‌های تند و تیز دست و پا) نیز از علائم شایع است.
-
سرگیجه و عدم تعادل
مشکل سرگیجه و از دست دادن تعادل، گریبان گیر اکثر مبتلایان به ام اس است. برخی مواردی که در این حالت روی می‌دهد عبارت است از:
- سستی و ناتوانی
- سرگیجه
- حالت تهوع
- بی‌بنیه بودن و فتور
این علائم، باعث از دست دادن تعادل، دست و پا چلفتی شدن یا ایجاد دشواری در راه رفتن برای این افراد می‌شود.
یکی دیگر از علائمی که کمتر مشاهده می‌شود دَوَران است. در این حالت فرد احساس می‌کند که محیط اطراف در حال چرخش است. این اتفاق وقتی می‌افتد که ضایعاتِ ناشی از بیماری، قسمت‌هایی از مغز را که مسئول حفظ تعادل است تحت تأثیر قرار می‌دهد.
-
مشکلات مرتبط با مثانه و روده
اکثر مبتلایان، این مشکل را تجربه می‌کنند. وقتی ضایعات حاصل از این بیماری بر روی سیگنال‌های عصبِ مرتبط با کنترل عملکرد مثانه و ادرار اثر می‌گذارد مبتلایان در این مورد دچار مشکل می‌شوند.
معمولاً علائم این موضوع شامل موارد زیر است:
- افزایش دفعات ادرار و کوتاه شدن فواصل آن
- فوریت ادرار
- دشواری در ادرار کردن
- شب‌ادراری
- بی‌اختیاری در ادرار
- دشواری در تخلیه کردن کامل مثانه
هر چند مشکلات مرتبط با روده در مقایسه با مشکلات مثانه در نزد افراد مبتلا به ام اس کمتر است ولی برخی از آن‌ها مشکلاتی مانند اسهال، یبوست و یا از دست دادن کنترل دستگاه گوارش (روده) را در این مورد تجربه می‌کنند.
-
علائم زودهنگام ام اس – مشکلات جنسی
به دلیل این‌که تحریک جنسی، ابتدا در سیستم مرکزی اعصاب شروع می‌شود؛ بیماری ام اس باعث می‌شود شخص مبتلا تغییراتی در میزان تمایل و فعالیت جنسی و رسیدن به ارگاسم مشاهده کند.
هم‌چنین سایر علائم این بیماری مانند درد و خستگی نیز می‌تواند موجب کاهش میل جنسی شود.
-
تغییرات عاطفی و شناختی
تقریباً نیمی از مبتلایان به ام اس شاهد تغییرات ترکیبی در موارد زیر می‌شوند:
- قابلیت تمرکز
- تعقل انتزاعی
- رَوند دقت
- حافظه
- قابلیت حل مشکل
- سرعت پردازش دیتا (اطلاعات).
هم‌چنین مشکلات مرتبط با سلامتی عاطفی از جمله استرس، افسردگی و اضطراب نیز می‌تواند در حین کنترل سایر علائم این بیماری برای فرد مبتلا روی دهد.
سایر علائم ام اس
- سردرد
- از دست دادن شنوایی
- خارش
- مشکلات صحبت کردن
- لرزیدن
- مشکل در بلع کردن
- مشکلات در راه رفتن
عوامل خطر آفرین
ام اس یک بیماری خودْ ایمنی است که به سیستم مرکزی اعصاب صدمه می‌زند. علت دقیق این بیماری مشخص نیست؛ اما به‌احتمال زیاد، عوامل ژنتیکی و محیط در شروع آن نقش دارد.
عواملی که خطر بروز بیماری‌ام اس را در فرد، بیشتر می‌کند عبارت از موارد زیر است:
- سن: معمولاً این بیماری بین 20 تا 40 سالگی بروز می‌کند ولی احتمال بروز آن در هر سنی وجود دارد.
- جنسیت: معمولاً زنان دو برابر مردان به این بیماری مبتلا می‌شوند.
- سابقه‌ی فامیلی: فردی که در خانواده‌اش شخص مبتلا به ام اس دارد احتمال ابتلای بالاتری خواهد داشت.
- عفونت (مرض): چند نوع ویروس، خطر ابتلا به ام اس از جمله ویروس «اپشتین- بار» (Epstein-Barr) که عامل بیماری «مونونوکلئوز عفونی» است، خطر ابتلا به ام اس را افزایش می‌دهد.
- منطقه‌ی جغرافیایی: ام اس در مناطق معتدل بیشتر از مناطق گرمسیر و آفتابی وجود دارد. این بیماری در ایالت‌های شمالی آمریکا بیشتر شایع است.
- نژاد: این بیماری می‌تواند هر انسانی را از هر نژادی تحت تأثیر قرار دهد؛ اما بیشتر در بین سفیدپوستان دیده می‌شود؛ البته آمار و ارقام اخیر نشان می‌دهد که میزان ابتلا به بیماری ام اس در بین زنان سیاه‌پوست از آنچه در ابتدا تصور می‌شد بیشتر است.
رَوند تشخیص ام اس
یک پزشک و به‌احتمال زیاد یک متخصص مغز و اعصاب برای تشخیص بیماری‌ام اس چند تست تجویز خواهد کرد که می‌تواند جزو موارد زیر باشد:
معاینه‌ی عصبی: تست‌هایی برای بررسی موارد اختلال عصبی
معاینه‌ی چشم: تعدادی تست برای ارزیابی توانایی چشم و بیماری‌های چشمی
تصویر برداری تشدید مغناطیسی: (MRI) در این شیوه از میدان مغناطیسی قوی و امواج رادیویی برای تصویربرداری مقطعی از مغز و نخاع استفاده می‌شود.
شیر نخاعی (سوراخ کردن کمر): آزمایشی شامل وارد کردن سوزنی بلند در ستون فقرات برای نمونه برداری از مایعی که در اطراف مغز و نخاع در جریان است.
پزشکان از این تست برای یافتن آسیب‌های احتمالی در دو موضع جداگانه استفاده می‌کنند.
ام اس نوعی بیماری است که شدت یافتن و تغییر زود به زود آن پزشک‌ها را متعجب می‌کند. امکان دارد علائم ناراحتی چند هفته ادامه پیدا کند و سپس ناپدید شود.
در ضمن، عود این بیماری می‌تواند رفته‌رفته بدتر و شدیدتر هم بشود و با علائمی متفاوت بروز کند.
چه وقت باید به پزشک مراجعه کرد؟
همه‌ی افراد باید با مشاهده‌ی اولین نشانه‌های ام اس بدون تأخیر و فوراً به پزشک مراجعه کنند. امکان دارد برای برخی اشخاص، صدمه دیدن سیستم مرکزی اعصاب قبل از بروز نشانه‌ها نیز رخ بدهد.
مداوای زودهنگام، بهترین شانس برای جلوگیری از معلولیت بر اثر این بیماری است. بسیاری از معالجه‌ها در مورد کم کردن سرعت پیشرفت ام اس و کاهشِ نشانه‌هایی مانند درد، خستگی و مشکلات مرتبط با مثانه مؤثر است. به‌طور خلاصه، شخص هر قدر مداوای ام اس را زودتر آغاز کند همان‌قدر شانس بیشتری برای درمان شدن خواهد داشت.
منابع (تلخیص):
https://www.medicalnewstoday.com/articles/323130
https://www.healthline.com/health/multiple-sclerosis/early-signs
عاشق نوشتن درباره تغذیه