همه چیز درباره بیماری دیابت

هرآن­چه که باید در مورد دیابت بدانید

دیابت ملیتوس یکی از انواع بیماری­ های متابولیک است که منجر به افزایش قند خون (گلوکز) می­ شود. هورمون انسولین قند را از خون به منظور ذخیره، مصرف و تولید انرژی به سلول می ­برد. در شرایط بیماری دیابت، بدن مقدار کافی انسولین تولید نکرده و یا نمی­ تواند از انسولین تولید شده به خوبی استفاده کند. در صورت عدم درمان، قند خون بالا منجر به آسیب اعصاب چشم ­ها، کلیه­ ها و سایر اندام­ ها خواهد شد. میزان نرمال قند خون 70 تا 99 میلی­گرم بر دسی لیتر (mg/dl) است و در دیابت این میزان به بالای 126 mg/dl افزایش می ­یابد.

انواع دیابت

دیابت نوع 1:

این نوع دیابت یک بیماری خود ایمنی است که در این حالت، سیستم ایمنی بدن به سلول­ های مولد انسولین در پانکراس حمله می­ کند. علت این حمله هنوز به طور کامل مشخص نیست. تقریبا 10 درصد از افراد مبتلا به دیابت، به نوع 1 مبتلا هستند. از آن­ جایی که هورمون انسولین در بدن بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 تولید نمی­ شود، این بیماران همراه وابسته مصرف انسولین هستند.

دیابت نوع 2:

این نوع از دیابت، مصرف انسولین را تحت تاثیر قرار می­ دهد. در دیابت نوع 2 با وجودی که انسولین به میزان کافی در بدن تولید می­ شود، اما سلول­ های بدن به طور موثر به انسولین پاسخ نمی­ دهند و به این ترتیب سطح قند خون بالا می ­رود. این دیابت، شایع­ترین نوع دیابت بوده و ارتباط بسیار زیادی با چاقی دارد.

بیماری دیابت در بارداری:

در این نوع از دیابت، میزان قند خون در دوران بارداری افزایش پیدا می­ کند. جفت از طریق تولید هورمون­ های مسدودکننده­ ی انسولین در ایجاد دیابت بارداری نقش دارند.

پیش­ دیابت (پری دیابت)

زمانی­ که میزان قند خون بین 100 تا 125 mg/dl باشد، اصطلاح پیش­ دیابت و یا پری­ دیابت مطرح می­ شود. در این حالت، قند خون از حد نرمال بالاتر است؛ اما این افزایش به حدی نیست که جزء دیابت محسوب شود. با این حال، افراد پیش­ دیابتی در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 هستند.

بیماری دیابت بی مزه

یک وضعیت نادر است که با وجود تشابه اسمی، ارتباطی با دیابت ملیتوس ندارد. در این بیماری کلیه­ ها مقدار زیادی آب را از طریق ادرار از بدن دفع می­ کنند.

علائم دیابت

علائم بیماری دیابت مرتبط با افزایش قند خون است و هر نوع از دیابت علائم، علل و درمان خاص خود را دارد. ممکن است علائم هشداردهنده به قدری خفیف باشند که فرد بیمار متوجه آن­ ها نشود که این وضعیت معمولا در دیابت نوع 2 دیده می ­شود؛ به همین دلیل، برخی از بیماران تا زمانی­که دچار مشکلات جدی نشوند، از ابتلای خود به دیابت نوع 2 بی­خبرند. با این حال، علائم مرتبط با افزایش قند خون در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 در مدت زمان کوتاه ­تر دیده شده و بسیار شدیدتر هستند.

علائم اولیه و عمومی بیماری دیابت

علائم اولیه و کلی دیابت شامل موارد زیر است:

• گرسنگی شدید
• تشنگی بیش از اندازه
• تکرر ادرار
• تار بینی
• خستگی بیش از اندازه
• خشکی پوست

علائم بیماری دیابت در مردان

در مردان مبتلا به دیابت علاوه بر علائم عمومی، کاهش میل جنسی، اختلال در نعوذ و کاهش قدرت عضلات هم دیده می­ شود.

علائم بیماری دیابت در زنان

در زنان مبتلا به دیابت علائمی مانند عفونت مجاری ادراری هم دیده می­ شود.

علائم اختصاصی بیماری دیابت نوع 1

• کاهش وزن: زمانی­ که بدن نمی­ تواند از انرژی موجود در مواد غذایی استفاده کند، شروع به سوزاندن چربی و عضلات می ­کند.
• تهوع و استفراغ: به دنبال سوزاندن چربی، مقدار زیادی کتون ایجاد می­ شود. بالا رفتن سطح کتون خطرناک بوده و در مواردی منجر به خطرات تهدیدکننده­ ی حیات در بیماران مبتلا به دیابت نوع 1 می­ شود. کتون در بروز مشکلات مرتبط با معده موثر است.

علائم اختصاصی بیماری دیابت نوع 2

• عفونت ­های قارچی
• التیام کند زخم­ ها: افزایش قند خون بر میزان جریان خون تاثیر گذاشته و منجر به سفتی دیواره عروقی و آسیب اعصاب عروقی می­ شود. به این ترتیب، روند التیام زخم­ ها به کندی صورت می ­گیرد.
• درد و یا بی­ حسی و گزگز دست و پا: این علائم در نتیجه ­ی آسیب اعصاب ایجاد می­ شود.

علائم دیابت بارداری

اغلب زنان مبتلا به دیابت بارداری علائمی ندارند. این بیماران، علائمی مانند تشنگی بیش از اندازه و تکرر ادرار را تجربه می­ کنند.

علت ابتلا به دیابت

دیابت نوع 1

علت دقیق دیابت 1 به طور کامل مشخص نشده است. به دلایلی نامعلوم، سیستم ایمنی به اشتباه به سلول­ های تولیدکننده ­ی انسولین در پانکراس حمله کرده و آن­ها را از بین می­ برد. مطالعات نشان می­ دهد که عوامل ژنتیکی در ابتلا به این بیماری نقش دارند؛ با این حال، فاکتورهای محیطی نیز می­ توانند در بروز این بیماری تاثیر گذار باشند.

دیابت نوع 2

در ابتلا به دیابت نوع 2 ژنتیک و فاکتورهای محیطی هر دو موثراند. افزایش وزن و چاقی خطر ابتلا را افزایش می­ دهند؛ به طوری که اضافه وزن سلول­ ها را در برابر اثرات انسولین بر قند خون مقاوم می­ کند.

دیابت بارداری

جفت از طریق تولید هورمون­ های مسدودکننده­ ی انسولین، حساسیت سلول­ های زن باردار را به انسولین کاهش می ­دهد و این امر منجر به افزایش قند خون در دوران بارداری می­ شود. زنانی که در زمان بارداری افزایش وزن دارند و یا در طول مدت بارداری دچار افزایش وزن بیش از اندازه می­ شوند، مستعد ابتلا به دیابت بارداری هستند.

فاکتورهای خطر ابتلا به بیماری دیابت

فاکتورهای خاصی خطر ابتلا به دیابت را افزایش می ­دهند.

دیابت نوع 1

فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت نوع 1 به طور کامل مشخص نیستند. با این حال، در صورت ابتلای یکی از اعضای خانواده به دیابت نوع 1، خطر ابتلای سایر افراد خانواده به دیابت نوع 1 افزایش می ­یابد. این بیماری در هر سنی بروز پیدا می ­کند اما امکان ابتلا به آن در کودکان، نوجوانان و جوانان بالاتر است.

دیابت نوع 2

خطر ابتلای به دیابت نوع 2 به دلایل زیر افزایش می ­یابد:

• اضافه وزن
• سن بالای 45 سال
• سابقه خانوادگی
• فعالیت فیزیکی کم
• سابقه دیابت بارداری
• سندرم نخمدان پلی کیستیک (PCOS)
• ابتلا به پری دیابت
• افزایش فشار خون ، کلسترول و تری گلیسرید
• نژاد آمریکایی آفریقایی، سرخپوست بومی آمریکا، و یا آمریکایی- آسیایی

دیابت بارداری

خطر ابتلا به دیابت بارداری به دلایل زیر افزایش می­ یابد:

• اضافه وزن
• سن بالای 25 سال
• سابقه ابتلا به دیابت بارداری در بارداری قبلی
• تولد نوزادی با وزن بالای 4 کیلوگرم
• سابقه خانوادگی دیابت نوع 2
• PCOS

عوارض ابتلا به بیماری دیابت

افزایش قندخون منجر به آسیب به اندام ­ها و بافت­ های مختلف بدن می­ شود. در صورت عدم کنترل دیابت، عوارض مرتبط با افزایش قند خون شامل موارد زیر است:

• بیماری­ های قلبی و عروقی
• اختلالات عصبی (نوروپاتی دیابتی)
• کاهش قدرت بینایی (رتینوپاتی دیابتی)
• آسیب کلیوی (نفروپاتی دیابتی)
• کاهش قدرت شنوایی
• آسیب پا
• مشکلات پوستی
• افسردگی
• آلزایمر

عوارض دیابت بارداری

دیابت بارداری کنترل نشده منجر به بروز عوارض در مادر و کودک می ­شود.

عوارض دیابت بارداری در کودک شامل موارد زیر است:

• تولد نوزاد نارس
• افزایش وزن نوزاد در زمان تولد
• افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در طول زندگی
• کاهش قند خون
• زردی
• مرگ

از جمله عوارض ابتلا به دیابت بارداری در مادر می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پره­اکلمپسی: پره­اکلمپسی یا مسمومیت بارداری وضعیت تهدیدکننده­ ی حیات برای مادر و نوزاد است که با افرایش فشار خون، دفع پروتئین از ادرار، و تورم پاها تشخیص داده می ­شود.
• ابتلا به دیابت بارداری در بارداری­ های بعدی
• خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در طول زندگی

درمان بیماری دیابت

پزشکان برای کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت از داروهای مختلفی استفاده می­ کنند. برخی از این داروها خوراکی و برخی دیگر تزریقی هستند. همچنین بهبود شیوه­ ی زندگی، رعایت رژیم غذایی مناسب و فعالیت­ های بدنی در کنترل دیابت موثر هستند.

درمان دیابت نوع 1

انسولین، درمان اصلی برای دیابت نوع 1 است. بیمار مبتلا به دیابت هورمون انسولین مصنوعی را از طریق تزریق و یا پمپ انسولین دریافت می ­کند.

درمان دیابت نوع 2

رعایت رژیم غذایی مناسب و فعالیت­ های بدنی برای مدیریت دیابت نوع 2 ضروری است. درصورت عدم تاثیر تغییرات شیوه ­ی زندگی بر کاهش قند خون، درمان دارویی مورد نیاز است.

درمان دیابت بارداری

سطح قند خون افراد مبتلا به دیابت بارداری در زمان­ های مختلف در طول دوره بارداری بررسی می ­شود. اگر این میزان بالا باشد، ممکن است تغییرات رژیم غذایی و ورزش برای کاهش قند خون کافی باشد. با این وجود، 10 تا 20 درصد از زنان مبتلا به دیابت بارداری برای کاهش سطح قندخون به انسولین نیاز دارند. مصرف انسولین در دوره بارداری بی­ خطر است.

دیابت و رژیم غذایی

رژیم غذایی سالم جزء اصلی مدیریت دیابت است. در برخی از موارد، تغییر رژیم غذایی برای کنترل بیماری کافی بوده و نیاز به درمان دارویی نمی ­باشد.

دیابت نوع 1

میزان قند خون براساس نوع غذای مصرفی افزایش یا کاهش می­ یابد. غذاهای نشاسته­ ای و قندی سطح قند خون را سریعا افزایش می­ دهند اما پروتئین و چربی منجر به افزایش تدریجی می­ شوند. افراد مبتلا به دیابت باید مقدار کربوهیدرات مصرفی روزانه را کاهش دهند.

دیابت نوع 2

به منظور حفظ قند خون، می­ توان حجم وعده­ های غذایی روزانه را کم کرد. مصرف غذاهای سالم مانند موارد زیر توصیه می­ شود:

• میوه
• سبزیجات
• غلات
• پروتئین بدون چربی مانند مرغ و ماهی
• چربی­ های سالم مانند روغن زیتون و مغزها

دیابت بارداری

مصرف رژیم غذایی سالم و متعادل در طول دوره بارداری برای کودک و مادر ضروری است. در برخی از موارد، در صورت رعایت رژیم غذایی و دانستن اصول تغذیه در دوران بارداری ، نیازی به استفاده از داروهای کاهنده قند خون نیست. اگرچه مصرف قند برای رشد جنین ضروری است، اما باید از مصرف بیش از اندازه مواد قندی پرهیز کرد.

تشخیص دیابت

انجام آزمایش قند خون برای افرادی که دارای علائم دیابت هستند و یا در خطر ابتلا به این بیماری می ­باشند، ضروری است. به طور معمول آزمایش تشیخیص دیابت بارداری در سه ماهه دوم و سوم بارداری انجام می­ شود.

پزشکان از آزمایش ­های زیر برای تشخیص پیش دیابت، دیابت نوع 1 و 2 استفاده می­ کنند:

• قند پلاسما در حالت ناشتا (FPG) : در این آزمایش میزان قند خون پس از حداقل 8 ساعت ناشتایی اندازه گیری می­ شود.
• آزمایش A1C : در این آزمایش سطح قند خون در طول 3 ماه گذشته نشان داده می ­شود.
• تست تحمل گلوگز خوراکی (OGTT) : در این آزمایش، قند خون در حالت ناشتا اندازه ­گیری شده، سپس بیمار محلول خوراکی حاوی گلوکز استفاده می­ کند و میزان قند خون تا دو ساعت پس از مصرف محلول قندی اندازه­ گیری می­ شود.

پزشک برای تشخیص دیابت بارداری آزمایش اندازه گیری سطح قند خون در هفته­ های 24 و 28 بارداری را درخواست می ­کند.

• آزمایش چالش گلوکز و یا غربالگری گلوکز: در این آزمایش، یک محلول خوراکی حاوی قند مصرف می­ شود و پس از گذشت یک ساعت، میزان قند خون اندازه ­گیری می­ گردد.
• تست تحمل گلوکز: در این آزمایش، میزان قند خون پس از حداقل 8 ساعت ناشتایی اندازه ­گیری می­ شود. سپس یک محلول قندی نوشیده شده و طی مدت زمان 3 ساعت، سه آزمایش خون در فاصله یک ساعته انجام می­ شود. در نهایت، اگر میزان قند خون حداقل 2 مورد از نتایج آزمایش بالاتر از نرمال باشد، دیابت بارداری تشخیص داده می ­شود.

پیشگیری از دیابت

از آن­جایی که دیابت نوع 1 یک بیماری خودایمنی است، قابل پیشگیری نمی­ باشد. برخی از علل دیابت نوع 2 مانند ژنتیک، تحت کنترل نیستند اما با این­ حال، برخی از فاکتورهای خطر دیابت قابل کنترل اند. بیش­تر استراتژی­ های پیشگیری از دیابت 2 شامل تغییرات رژیم غذایی و حفظ تناسب اندام می­ باشد.

اگر در بیماری شرایط پیش دیابت تشخیص داده شود، روش ­هایی برای پیشگیری از پیشرفت آن و ابتلا به دیابت نوع 2 وجود دارد:

• انجام حداقل 150 دقیقه در هفته ورزش ­­های هوازی مانند پیاده ­روی و یا دوچرخه سواری
• کاهش مصرف اسیدهای چرب اشباع شده و ترانس، همراه با کربوهیدرات­ های تصفیه شده
• افزایش مصرف میوه­ سبزیجات و غلات
• کاهش حجم وعده ­های غذایی
• پرهیز از مصرف آن دسته از مواد غذایی که منجر به افزایش وزن می ­شود.

بیماری دیابت در کودکان

کودکان می ­توانند به هر دو نوع دیابت نوع 1 و 2 مبتلا شوند. به همین دلیل کنترل قند خون در این گروه سنی هم بسیار حائز اهمیت است. در گذشته دیابت نوع 1 دیابت جوانی نامیده می ­شد؛ چرا که بروز دیابت نوع 2 در کودکان بسیار نادر بود؛ اما امروزه بیش­تر کودکان با افزایش وزن و یا چاقی مواجه هستند و ابتلا به دیابت نوع 2 در این گروه از کودکان افرایش یافته است. نکته قابل توجه این است که تقریبا 40 درصد کودکان مبتلا به دیابت نوع 2 علائمی ندارند.

منابع

https://www.healthline.com/health/diabetes

https://www.webmd.com/diabetes/guide/understanding-diabetes-symptoms

https://www.medicalnewstoday.com/articles/323627

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/symptoms-causes/syc-20371444

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/diabetes/diagnosis-treatment/drc-20371451

هومن دایت

عاشق نوشتن درباره تغذیه