هرآن­چه که باید درباره ترومبوز ورید عمقی بدانید!

ترومبوز ورید عمقی چیست و چه علائمی دارد؟

ترومبوز ورید عمقی (DVT: Deep Vein Thrombosis) زمانی رخ می­ دهد ­که لخته خون در ورید عمقی بدن تشکیل شود. DVT معمولا اندام­ های تحتانی را درگیر می ­کند.

علائم DVT

براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها (CDC) ترومبوز ورید عمقی در نیمی از مردم بدون علامت است. از علائم آن می­ توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تورم پای محل ترمبوز
• گرفتگی عضلات درگیر
• درد شدید در ناحیه پا و زانو
• احساس گرما در پوست ناحیه ترومبوز و نواحی اطراف آن
• تغییر رنگ پوست نواحی درگیر

در موارد نادر DVT در اندام­ های فوقانی ایجاد می ­شود که علائم آن شامل موارد زیر است:

• درد گردن
• درد شانه
• تورم ناحیه درگیر
• تغییر رنگ پوست به رنگ آبی و یا کبود
• دردی که از بازو تا ساعد کشیده می­ شود
• خستگی دست

عوارض ترومبوز ورید عمقی:

• امبولیسم ریوی: مهم ­ترین عارضه DVT است و زمانی رخ می ­دهد که لخته ­ها از پا و یا بازو به سمت ریه منتشر شوند. در اکثر مواقع تا زمانی که بیمار تحت شرایط اورژانسی امبولیسم ریوی قرار نگیرد، از ابتلا به DVT بی­ خبر است. امبولیسم ریوی تهدیدکننده حیات بوده و می­ تواند به ریه ­ها و قسمت­ های دیگر بدن آسیب جدی وارد کند. درصورت مشاهده علائم امبولیسم ریوی باید سریعا به پزشک مراجعه کرد. این علائم شامل موارد زیر است:
• سرگیجه
• تعریق
• درد قفسه سینه که با سرفه و یا تنفس عمیق تشدید شود
• تنفس تند
• سرفه خونی
• افزایش ضربان قلب

• سندرم پست فلبیتیک: یا سندرم پست ترومبوتیک از دیگر عوارض DVT است که با تورم، درد پا، تغییر رنگ پوست و زخم­ های پوستی همراه است.
• عوارض مرتبط با درمان: ممکن است مصرف داروهای رقیق­ کننده­‌ی خون که به عنوان یکی از روش­ های درمانی DVT محسوب می‌شوند، با عوارضی همراه باشد. به همین دلیل چکاپ منظم از طریق انجام آزمایش ­های خونی در مدت زمان مصرف داروها حائز اهمیت است.

علل ابتلا به DVT و فاکتورهای خطر

زمانی­ که لخته تشکیل می­ شود، راه ورید را بسته و جریان خون قطع می­ گردد. لخته خون به دلایل مختلفی ایجاد می­ شود. برخی شرایط، خطر ابتلا به DVT را افزایش می­ دهند:

• آسیب ورید: می­ تواند به علت شکستگی استخوان، جراحی و یا ضربه باشد.
• ژنتیک: وجود برخی از بیماری­ های ژنتیکی مانند ترومبوفیلی فاکتور 5 لیدن ریسک تشکیل لخته را بالا می­ برد.
• عدم تحرک طولانی مدت: نشستن و یا درازکشیدن طولانی ­مدت گردش خون طبیعی را با مشکل مواجه کرده و می­ تواند خطر بروز DVT را افزایش دهد.

• بارداری: زنان باردار 5 تا 10 برابر بیش­تر از دیگران در معرض ابتلا به DVT هستند. افزایش سطح پروتئین­ های انعقادی و کاهش سطح پروتئین­ های ضدانعقادی از دلایل افزایش خطر DVT در دوران بارداری است. همچنین فشار جنین به ورید پا و لگن، استراحت مطلق و زایمان سزارین هم خطر بروز DVT را بالا می ­برند. امکان تشکیل لخته در طول بارداری و تا 6 هفته پس از زایمان وجود دارد.
• عفونت
• داروهای ضدبارداری و هورمون درمانی: استروژن خطر تشکیل لخته را افزایش می ­دهد. (داروهایی که تنها از پروژسترون تشکیل شده‌­اند، این خطر را ندارند.)
• سیگار: سبب چسبندگی بیش­تر سلول­ های خونی شده و همچنین به عروق خونی آسیب وارد می­ کند.
• سرطان: در برخی از سرطان­ ها مانند سرطان کولون، پانکراس و سینه خطر DVT بالاست. علاوه براین، برخی از روش ­های درمان سرطان مانند شیمی درمانی، کاتتر ورید مرکزی (CVC) و برخی از جراحی­‌های خاص احتمال وقوع DVT را افزایش می­‌دهند.
• التهاب
• مشکلات قلبی: هر شرایطی که جریان خون از قلب به اندام ­های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، می­ تواند منجر به بروز لخته و یا خونریزی گردد.
• اضافه وزن: در افراد با شاخص توده بدنی (BMI) بالای 30، خطر DVT بیش­تر است.

• بیماری روده تحریک پذیر (IBD) : خطر DVT در بیماران مبتلا به IBD سه تا 4 برابر بیش­تر از سایرین است.
• سن بالا: امکان وقوع DVT در هرسنی وجود دارد اما خطر آن در افراد بالای 40 سال بیش­تر است.
• بالا بودن سطح کلسترول

ترومبوز ورید عمقی چگونه درمان می­ شود؟

هدف از درمان ترومبوز ورید عمقی در مرحله اول، جلوگیری از رشد لخته است. علاوه براین، درمان مناسب می ­تواند از بروز امبولیسم ریوی جلوگیری کرده و خطر تشکیل مجدد لخته را کاهش دهد.

• درمان­‌های دارویی: مصرف داروهای رقیق کننده­ خون معمول­­‌ترین روش درمانی DVT است که علاوه بر جلوگیری از رشد لخته، لخته­ های موجود را تخریب می­کنند.
• فیلترهای وناکاوا (IVC): درصورتی که داروهای رقیق ­کننده­ خون موثر نباشند، پزشک از فیلترهای کوچک درون ورید حفره تحتانی استفاده می­کند. ورید ونا کاوا بزرگ­ترین ورید بدن بوده و قرارگیری این فیلترها می­تواند لخته­ ها را به دام بیاندازند تا از ورود آن­ها به ریه و بروز امبولیسم ریوی جلوگیری کند.
• جوراب‌­های کمپرس (جوراب واریس): این جوراب­ ها از جمع شدن خون در رگ­ های خونی جلوگیری می­ کند.

پیشگیری از DVT

می ­توان با تغییر شیوه­ زندگی از ابتلا به DVT جلوگیری کرد. کاهش وزن در افراد مبتلا به اضافه وزن ، ترک سیگار، ورزش، و مصرف بیش­تر سبزجات و میوه از جمله این تغییرات هستند.

زمانی که به مدت طولانی نشسته یا خوابیده باشید (به عنوان مثال در مواقع استراحت پس از جراحی و یا در سفرهای طولانی مدت)، احتمال بروز DVT افزایش می‌یابد. برای پیشگیری از آن، هرازگاهی حرکت کرده و یا پاها را ورزش دهید. به این ترتیب، خطر تشکیل لخته کاهش پیدا می­کند.

تشخیص DVT

به منظور تشخیص، پزشک به بررسی علائم از جمله تورم و تغییر رنگ پوست پرداخته و آزمایش­ هایی را درخواست می­ کند. این آزمایش­ ها عبارتند از:

• آزمایش خون برای بررسی وجود D-Dimer
• سونوگرافی: با کمک این روش می ­توان وجود لخته در ورید، تغییرات جریان خون و مزمن و یا حاد بودن لخته را تشخیص داد.
• ونوگرافی: درصورتی که نتایج آزمایش خون و سونوگرافی مفید نباشد، پزشک درخواست ونوگرافی می ­دهد. با کمک این روش، وضعیت ورید از طریق اشعه ایکس بررسی می­ گردد.
• سی تی اسکن و یا MRI

DVT و رژیم غذایی

خطر DVT و تشکیل لخته خون با رعایت رژیم غذایی سالم، مصرف بیش­تر میوه، سبزیجات و غلات کاهش ­می­ یابد. با این حال، مصرف برخی از ویتامین­ ها و مواد معدنی با داروهای DVT تداخل ایجاد می­ کنند. به عنوان مثال مقدار زیاد ویتامین K می­تواند عمل وارفارین را ختثی کند. بنابراین پیش از مصرف هر ویتامین و مکملی در رابطه با تداخل دارویی با پزشک مشورت کنید.

منابع

https://www.healthline.com/health/deep-venous-thrombosis#_noHeaderPrefixedContent

https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/deep-vein-thrombosis/symptoms-causes/syc-20352557

https://www.webmd.com/dvt/default.htm

هومن دایت

عاشق نوشتن درباره تغذیه