رژیم کتوژنیک چه تاثیری بر دیابت نوع 2 دارد؟

رژیم غذایی کتوژنیک و دیابت نوع 2

رژیم ­های غذایی اختصاصی دیابت اغلب بر کاهش وزن تمرکز می ­کنند؛ بنابراین ممکن است رژیم غذایی پرچرب به عنوان یک گزینه برای بیماران مبتلا به دیابت خنده ­دار به نظر برسد. رژیم غذایی کتوژنیک (کتو) رژیمی پرچرب و کم­ کربوهیدرات بوده و می­ تواند با تغییر روش ذخیره و مصرف انرژی سبب کاهش علائم بیماری دیابت شود.  در این مقاله به بررسی رابطه رژیم غذایی کتوژنیک و دیابت نوع2 پرداخته ایم.

چگونگی ارتباط رژیم کتوژنیک و دیابت نوع2

در این برنامه­ ی غذایی میزان کربوهیدرات مصرفی حداکثر حدود 30 گرم در روز خواهد بود. با استفاده از رژیم غذایی کتو، بدن از چربی به جای قند برای تولید انرژی استفاده می­کند. به این ترتیب، به دنبال تجزیه­ ی چربی، “کتون” به عنوان منبع سوخت بدن تولید می­ شود. این رژیم غذایی اولین بار در سال 1920 برای درمان اپی­لپسی (صرع) به کار گرفته شد؛ اما اثرات این الگوی تغذیه­ ای بر دیابت نوع 2 نیز مورد مطالعه قرار گرفت.

رژیم غذایی کتوژنیک سبب بهبود سطح گلوکز (قند) خون شده و نیاز و وابستگی بدن به انسولین را کاهش می ­دهد. با این حال، ممکن است این رژیم با خطراتی همراه باشد. به همین دلیل حتما قبل از تغییر عادات غذایی خود با پزشک مشورت کنید.

مفهوم پرچرب در رژیم غذایی کتوژنیک

از آن­جایی که بسیاری از بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 دارای اضافه وزن هستند، مصرف غذاهای غنی از چربی، غیرسالم به نظر می­ رسد. اما باید به این نکته توجه داشت که هدف از رژیم غذایی کتوژنیک وادار کردن بدن به استفاده از چربی به جای کربوهیدرات برای تولید انرژی است. با استفاده از رژیم کتو، بیش­تر انرژی مورد نیاز بدن از چربی به­ دست آمده، و تنها مقدار کمی از آن از کربوهیدرات دریافت می ­شود. در رژیم غذایی کتوژنیک از چربی­ های اشباع­ شده استفاده نمی­ شود و چربی­ های مفید برای قلب، کلید دستیابی به سلامت هستند.

برخی از مواد غذایی سالم که در رژیم غذایی کتوژنیک قرار دارند شامل موارد زیر هستند:

• تخم مرغ
• ماهی مانند سالمون
• آووکادو
• زیتون و روغن زیتون
• روغن و کره نارگیل
• آجیل و کره مغزهای خوراکی

تاثیر بر گلوکز خون

با کمک رژیم غذایی کتوژنیک، و به دلیل کاهش مصرف کربوهیدرات، سطح گلوکز خون کاهش می ­یابد. در بیماران مبتلا به دیابت نوع 2 کاهش مصرف کربوهیدرات توصیه می­ شود. چرا که کربوهیدرات به قند تبدیل شده و سبب افزایش شدید قند خون می­ گردد. اگر در حال حاضر میزان قند خون شما بالاست، مصرف کربوهیدرات می تواند خطرناک باشد.

رژیم اتکینز  (Atkins)و دیابت

رژیم غذایی اتکینز یکی از معروف­ ترین رژیم­ های غذایی کم­ کربوهیدرات و پرپروتئین است که اغلب با رژیم کتو مرتبط می ­باشد. با این وجود، این دو رژیم غذایی تفاوت­ های اساسی با هم دارند.

این رژیم غذایی اولین بار در سال 1970 توسط دکتر اتکینز ارائه و به عنوان راهی مناسب برای کاهش وزن معرفی شد. براساس گزارش ­ها، رژیم غذایی اتکینز می­ تواند برای کاهش علائم مرتبط با دیابت نوع 2 مفید باشد.

با وجودی که کاهش مصرف بیش از اندازه­ ی کربوهیدرات یک مرحله­ ی مفید برای سلامتی است، اما مشخص نیست که این رژیم غذایی می­ تواند به تنهایی برای دیابت کمک کننده باشد یا نه. با این حال، کاهش وزن چه از طریق رژیم غذایی اتکنیز و چه روش دیگر، برای دیابت و قند خون بالا مفید است. برخلاف رژیم غذایی کتو، رژیم اتکینز بر افزایش چربی تاکید نمی­ کند. با این­ حال، می­ توان با کاهش مصرف کربوهیدرات و مصرف پروتئین حیوانی، میزان چربی مورد استفاده را افزایش داد. مشکلات بالقوه این دو روش یکی است.

قطع مصرف کربوهیدرات در رژیم غذایی اتکینز به طور بالقوه سبب کاهش وزن شده و به کنترل علائم دیابت کمک می کند. با این وجود، مطالعات کافی در رابطه با این­که رژیم غذایی اتکینز و کنترل دیابت کاملا با هم مرتبط هستند یا نه، وجود ندارد.

خطرات بالقوه رژیم غذایی کتوژنیک

اگر مبتلا به دیابت هستید، لازم است تفاوت رژیم کتون­زا و کتواسیدوز را بدانید. هردوی آن­ها با کتون در ارتباط هستند اما برخلاف رژیم کتون­زا، کتواسیدوز یک وضعیت تهدیدکننده ­ی حیات است. زمانی­که مقدار کتون افزایش می­ یابد، خطر ابتلا به دیابت کتواسیدوز (DKA) بالا می­ رود. این وضعیت در دیابت نوع 1 که میزان قند خون به علت کاهش شدید انسولین افزایش می­ یابد، بسیار شایع است. در موارد نادر، در صورت افزایش کتون، DKA در دیابت نوع 2 هم ایجاد می­ شود. در رژیم غذایی کتوژنیک میزان کتون تولید شده در بدن بسیار کم­تر از کتواسیدوز است. پیروی از رژیم غذایی کتوژنیک سبب کاهش وزن به ­خصوص کاهش چربی شکم شده و در بیماران مبتلا به دیابت سطح هموگلوبین A1C  (HbA1c)را کاهش می­دهد. با این حال، اگر از رژیم غذایی کتوژنیک استفاده می­ کنید، در طول روز قندخون خود را چک کنید تا مطمئن باشید که در محدوده مورد نظرتان قرار دارد. همچنین با بررسی میزان کتون، مطمئن شوید که خطر DKA وجود ندارد.

سازمان دیابت آمریکا آزمایش اندازه ­گیری سطح کتون را در صورتی که قند خون بالای 240 میلی­ گرم بر دسی لیتر است پیشنهاد می­ کند. می­ توانید میزان کتون را در خانه و با کمک نوار ادراری اندازه گیری کنید.

DKA وضعیتی اورژانسی است. اگر علائم DKA را مشاهده کردید سریعا به پزشک مراجعه کنید؛ چرا که عوارض آن می ­تواند منجر به کمای دیابتی شود. علائم هشداردهنده DKA شامل موارد زیر است:

• بالا بودن ثابت قند خون
• خشکی دهان
• تکرر ادرار
• تهوع
• تنفس با بوی میوه
• تنفس سخت

کنترل دیابت نوع2 با رژیم غذایی کتوژنیک

رژیم کتوژنیک ساده به نظر می­ رسد. برخلاف رژیم غذایی کم کربوهیدرات معمول، رژیم غذایی پرچرب نیازمند بررسی دقیق است. در حقیقت بهتر است که این رژیم غذایی را در ابتدا در بیمارستان شروع کنید. پزشک باید میزان قند خون و کتون را بررسی کند تا مطمئن شود این رژیم غذایی اثرات منفی ندارد. زمانی­که بدن با رژیم غذایی تنظیم شد، باید یک یا دوبار در ماه به پزشک مراجعه کنید تا میزان داروهای مصرفی شما را تنظیم کند. حتی اگر علائم بهبود یابد، مهم است که میزان قند خون بررسی گردد.

تحقیقات، رژیم غذایی کتوژنیک و دیابت نوع2

محققان در سال 2008، برای بررسی اثرات کاهش مصرف کربوهیدرات بر بیماران مبتلا به دیابت نوع 2، یک مطالعه­ ی 24 هفته­ ای انجام دادند. براساس نتایج این مطالعه، در بیمارانی که از روش کتوژنیک استفاده کردند در مقایسه با دیگر افراد، سطح قند خون به خوبی کنترل شده و دوز مصرفی داروهای مرتبط با دیابت کاهش پیدا کرد.

مطالعه ­ی مروری در سال 2013 نشان داد که رژیم غذایی کتوژنیک منجر به بهبود قابل ملاحظه­ ی سطح قند خون، HbA1c و کاهش وزن شده و همچنین میزان نیاز به مصرف انسولین نسبت به بقیه رژیم­ های غذایی کاهش یافته است.

در مطالعه­ ی دیگری در سال 2017 نتایج مشابه مطالعات قبلی بدست آمد؛ و نشان داده شد که رژیم غذایی کتوژنیک نسبت به رژیم غذایی معمول، در کاهش وزن سریع و HbA1c بهتر عمل کرده است.

سایر رژیم­ های غذایی مفید برای مبتلایان به دیابت

با وجودی که برخی از محققان رژیم غذایی کتوژنیک را برای بیماران مبتلا به دیابت توصیه می ­کنند، برخی دیگر از رژیم­ های غذایی مخالف کتوژنیک مانند رژیم گیاه­ خواری حمایت می­ کنند.

مطالعه­ ای در سال 2017 نشان داد که رژیم غذایی گیاهی در بیماران مبتلا به دیابت سبب بهبود سطح قند خون و HbA1c شده و همچنین خطر بیماری قلبی و عروقی در این بیماران کاهش پیدا کرده است. همچنین در این بیماران، رعایت رژیم غذایی گیاه  ­خواری سبب بهبود باکتری­ های گوارشی شده که این باکتری­ ها نقش موثری در حساسیت به انسولین و فاکتورهای التهابی مانند پروتئین واکنشی C (CRP) دارند.

چشم انداز رژیم غذایی کتوژنیک و دیابت نوع2

رژیم غذایی کتوژنیک سبب افزایش امید در بیماران مبتلا به دیابت برای کنترل علائم بیماری شده است. با رعایت این رژیم غذایی نه تنها علائم و عوارض بیماری کاهش می­یابد، بلکه وابستگی به داروها هم کم می­ شود. با این وجود، همه افراد موفق به رعایت این رژیم نیستند؛ چرا که در برخی از افراد رعایت طولانی ­مدت محدودیت­ های غذایی دشوار است.

منبع:

https://www.healthline.com/health/type-2-diabetes-ketogenic-diet#increasing-fat

https://www.webmd.com/diabetes/keto-diet-for-diabetes

هومن دایت

عاشق نوشتن درباره تغذیه