بیماری استئوپورز چیست ؟

بیماری استئوپورز عارضه ای است که سلامت استخوان ها را تحت تاثیر قرار می دهد. نام استئوپورز از واژه ای لاتین به معنای استخوان های متخلخل  شده گرفته شده است.

محیط داخلی یک بافت استخوانی سالم دارای فضاهای اندکی همچون خانه های کندوی عسل می باشد. استئوپورز وضعیتی است که سبب گسترش این فضاها می شود و در نتیجه چگالی و استحکام بافت استخوانی را به مرور کاهش می دهد.

همچنین فضای بیرونی بافت استخوانی نیز تحت تاثیر شرایط یاد شده قرار گرفته و نازک تر و سست تر می شود. استئوپورز در هر سنی می تواند برای افراد اتفاق بیفتد، اما عمده مبتلایان به این بیماری افراد میانسال و به خصوص بانوان هستند.

بیماری استئوپورز
بیماری استئوپورز

آمار ها نشان می دهند که بیش از 53 میلیون نفر در امریکا مبتلا به استئوپورز و یا در معرض ابتلا به آن هستند. افراد مبتلا به استئوپورز با احتمال زیادی در معرض وقوع شکستگی های استخوانی حتی در هنگام انجام اعمال روزمره ای از قبیل راه رفتن یا ایستادن هستند.

در این زمینه آسیب پذیر استخوان هایی که بیشتر از سایر استخوان ها در معرض شکستگی هستند عبارتند از: استخوان های ناحیه لگن، ستون فقرات، مچ ها و دنده ها

علائم بیماری استئوپورز :

مراحل اولیه استئوپورز معمولا علامت هشدار دهنده ای نداشته و متاسفانه اکثرا افراد مبتلا به استئوپورز پیش از وقوع شکستگی های استخوانی از ابتلای خود به این بیماری بی اطلاع هستند.

در ادامه به علائمی اشاره می کنیم که می توانند نشان دهنده زمینه ابتلای فرد به استئوپورز باشند:

  • تحلیل رفتن لثه ها
  • شکننده شدن ناخن ها
  • کاهش قدرت بدنی

توصیه می شود در صورت وجود سابقه ابتلا به استئوپورز در اطرافیان حتما با مشاوره با پزشک، تا حد ممکن از بیشتر شدن احتمال وقوع استئوپورز جلوگیری نمایید.

شکننده شدن ناخن ها از علائم ابتلا به استئوپورز
شکننده شدن ناخن ها از علائم ابتلا به استئوپورز

استئوپورز حاد :

اگر درمان مناسبی برای استئوپور درنظر گرفته نشود، پوکی استخوان می تواند بدتر شود. با ضعیف شدن بافت استخوان ها، خطر شکستگی به مرور افزایش می یابد.

علائم پوکی استخوان شدید می تواند شامل مواردی از قبیل شکستگی به دنبال زمین خوردن یا حتی طی عطسه شدید یا سرفه باشد. این علائم همچنین می توانند شامل کمر درد، گردن درد، یا کوتاه شدن قد نیز باشند.

کمر درد، گردن درد یا کوتاه شدن قد می تواند به دنبال شکستگی فشاری ایجاد شود. این نوع از شکستگی یک شکستگی در یکی از مهره های گردن یا پشت است که آنقدر ضعیف شده است که تحت فشار طبیعی ستون فقرات می شکند.

استئوپورز حاد
استئوپورز حاد

اگر به دنبال پوکی استخوان، دچار شکستگی استخوانی شده باشید، مدت زمان بهبودی این شکستگی به عوامل زیادی بستگی دارد. این موارد شامل چگونگی شکستگی، شدت شکستگی و همچنین سن و سطح سلامتی شما می باشد.

تصاویری از استئوپورز :

برای پیدا کردن درکی بهتر از پوکی استخوان، تصاویر زیر می توانندبه شما کمک کنند تا مقایسه کنید استخوان طبیعی در مقابل استخوان مبتلا به پوکی استخوان چگونه است.

مقایسه استخوان سالم و  پوک
مقایسه استخوان سالم و پوک
مقایسه استخوان سالم و  پوک
مقایسه استخوان سالم و پوک
مقایسه استخوان سالم و  پوک
مقایسه استخوان سالم و پوک
مقایسه استخوان سالم و  پوک
مقایسه استخوان سالم و پوک

دلایل ابتلا به بیماری استئوپورز

دلایل احتمالی ابتلا به پوکی استخوان شامل موارد خاص پزشکی مانند پرکاری تیروئید می شود. استفاده از داروهای خاص نیز می تواند سبب ایجاد زمینه ابتلا به این بیماری شوند.

ریسک فاکتور های استئوپورز

سن ، مهم ترین عامل بیماری استئوپورز

بزرگترین عامل خطر پوکی استخوان سن است. در طول زندگی، بدن استخوان های قدیمی را می شکند و استخوان های جدید رشد می کنند.

با این حال، هنگامی که 30 ساله هستید، شکسته شدن استخوان ها توسط بدن سریع تر از توانایی بدن در جایگزینی آنها می باشد. این شرایط منجر به ایجاد استخوانی می شود که دارای چگالی کمتر و شکنندگی بیشتر است و در نتیجه احتمال بروز شکستگی بیشتر می گردد.

یائسگی

یائسگی یکی دیگر از عوامل اصلی زمینه ساز ابتلا به بیماری استئوپورز است که در زنان در سنین 45 تا 55 سال رخ می دهد. به دلیل تغییر سطح هورمون های بدن طی یائسگی، استخوان ها با احتمال بالاتری در معرض شکستگی قرار می گیرند.

بیشتر بخوانید:  فقر آهن و تاثیر آن بر سلامت بدن

بدن مردان در محدوده سنی یاد شده با سرعت کمتری نسبت به بدن زنان به از دست دادن استخوان ها ادامه می دهند. با این حال، در بازه ی سنین 65 تا 70 سالگی، زنان و مردان معمولاً با سرعت یکسانی استخوان های خود را از دست می دهند.

رابطه یائسگی با استئوپورز
رابطه یائسگی با استئوپورز

سایر جمعیت های در معرض ریسک فاکتور های ابتلا به استئوپورز عبارتند از:

  • خانم ها
  • افراد متعلق به نژاد آسیایی یا قفقازی
  • افراد دارای سابقه فامیلی ابتلا به استئوپورز
  • افراد با رژیم غذایی ضعیف
  • فعالیت بدنی اندک
  • استعمال دخانیات
  • افراد با وزن بدن کمتر از حد طبیعی
  • افراد با اسکلت بدنی ضعیف

البته می توان برخی از این عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان مانند تغذیه نامناسب و کم تحرکی را کنترل نمود. به عنوان مثال، شما می توانید رژیم خود را بهبود بخشیده و با شروع یک برنامه ورزشی  مناسب به حفظ سلامت استخوان های خود کمک نمایید. با این حال، سایر عوامل خطر مانند سن یا جنسیت قابل کنترل کردن نیستند.

استئوپورز ناشی از سالخوردگی

ممکن است نام پوکی استخوان ناشی از سالخوردگی پیش تر به گوشتان خورده باشد. این عارضه یک نوع استئوپورز جداگانه نبوده و مانند همان پوکی استخوان است که ابتلا به آن تحت تاثیر دلایل ثانویه احتمالی از جمله افزایش سن است.

همانطور که بالاتر ذکر شد، سن یکی از عوامل اصلی ابتلا به پوکی استخوان است. به همین منظور در صورت عدم پیشگیری یا انجام اقدامات درمانی مناسب، تجزیه روزافزون بافت استخوانی در بدن می تواند منجر به ضعیف شدن استخوان ها و تشدید احتمال ابتلا به پوکی استخوان شود.

طبق آمار دریافت شده از  بنیاد بین المللی پوکی استخوان، حدود یک دهم زنان 60 ساله به پوکی استخوان مبتلا هستند، در حالی که دو پنجم زنان 80 ساله به این بیماری مبتلا هستند.

استئوپورز ناشی از سالخوردگی
استئوپورز ناشی از سالخوردگی

آزمایش تراکم استخوان به منظور تشخیص بهتر استئوپورز

به منظور بررسی پوکی استخوان، پزشک ابتدا سابقه پزشکی شما را بررسی کرده و معاینات فیزیکی را برایتان انجام می دهد. همچنین ممکن است آزمایشات خون و ادرار برای بررسی شرایطی که احتمال دارد باعث از دست دادن استخوان شود، انجام شود.

اگر پزشک معالج این طور تشخیص بدهد که شما به پوکی استخوان مبتلا شده اید یا در معرض خطر ابتلا به آن هستید، احتمالاً آزمایش تراکم استخوان را نیز به منظور بررسی بهتر به شما پیشنهاد می دهد.

به طور کلی به این آزمایش دانسیتومتری استخوان یا جذب سنجی اشعه ایکس با انرژی دوگانه نیز (DEXA) گفته می شود. از اشعه ایکس برای اندازه گیری تراکم استخوان های مچ دست، لگن یا ستون فقرات استفاده می شود. زیرا  این سه منطقه بیشتر از سایر نقاط بدن در معرض خطر پوکی استخوان هستند. این تست بدون درد بوده و انجام آن حدودا 10 تا 30 دقیقه طول می کشد.

راه های درمان این بیماری :

اگر نتایج آزمایشات صورت گرفته نشان دهد که شما  به پوکی استخوان مبتلا هستید، آن گاه پزشک برای ایجاد یک برنامه درمانی مناسب اقدام می کند. در این راستا احتمالاً داروها و همچنین تغییراتی در سبک زندگی تجویز می گردد. تغییرات یاد شده در سبک زندگی می توانند  از قبیل مواردی همچون افزایش مصرف کلسیم و ویتامین D و همچنین پیروی از یک برنامه ورزشی مناسب باشد.

مواد غذایی حاوی کلسیم
مواد غذایی حاوی کلسیم

لازم به ذکر است که هیچ گونه درمان قطعی برای پوکی استخوان وجود ندارد، اما یک برنامه درمانی مناسب می تواند به محافظت و تقویت استخوان های بدن کمک قابل توجهی کند. این روش های درمانی باعث کند شدن تجزیه استخوان در بدن می شوند. همچنین برخی از روش های درمانی در این زمینه می توانند رشد استخوان های جدید را تحریک نمایند.

دارو درمانی استئوپورز :

بیس فسفونات ها به عنوان متداول ترین دسته دارویی به کار رفته در درمان استئوپورز شناخته می شوند. دارو های این دسته در جلوگیری از تحلیل رفتن توده استخوانی نقش دارند که به صورت خوراکی یا تزریقی استفاده می شوند.

دارو های این دسته عبارتند از:

  • آلندرونات (fosamax)
  • ایباندرونات (boniva)
  • رزیدرونات (actonel)
  • زولندرونیک اسید (reclast)

در زمینه دارو درمانی این بیماری علاوه بر بیس فسفونات ها، دارو های دیگری نیز شناخته می شوند که عملکرد آنها در جهت جلوگیری از تحلیل توده استخوانی و یا تحریک استخوان سازی می باشد. دارو های یاد شده عبارتند از:

بیشتر بخوانید:  سرطان تخمدان ، انواع و علل به وجود آمدن آن

تستوسترون برای بیماری استئوپورز 

تستوسترون تراپی در مردان می تواند در راستای افزایش چگالی توده استخوانی موثر باشد.

استروژن

در زنان، استروژن درمانی طی پروسه یائسگی و پس از آن می تواند سبب توقف فرایند تحلیل چگالی توده استخوانی شود. متاسفانه هورمون تراپی با استروژن سبب افزایش احتمال بروز لخته های خونی، بیماری های قلبی و برخی از انواع سرطان ها می شود.

رالوکسیفن (evista)

این دارو به منظور بهره گیری از خواص درمانی هورمون استروژن بدون خطرات احتمالی ناشی از مصرف آن، طراحی شد. البته لازم به ذکر است که احتمال تشکیل لخته های خونی به دنبال مصرف رالوکسیفن وجود دارد.

تزریق دنوزوماب (prolia) برای درمان بیماری استئوپورز 

این دارو به صورت تزریقی تجویز می شود و از بیس فسفونات ها در جهت جلوگیری از تحلیل توده استخوانی قوی تر است.

دنوزوماب (prolia)
دنوزوماب (prolia)

تری پاراتاید (forteo)

این دارو هم به صورت تزریقی تجویز شده و در تحریک رشد استخوان موثر است.

کلسی تونین سالمون (Fortical and Miacalcin)

این دارو به شکل اسپری بینی تجویز شده و از تحلیل توده استخوانی جلوگیری می نماید.

توصیه می شود پیش از مصرف این دارو در ارتباط با احتمال افزایش ریسک ابتلا به برخی از انواع سرطان ها با پزشک مشورت شود.

روموسوزوماب (Evenity)

این دارو در آپریل سال 2019 توسط FDA تایید شد. کاربرد این دارو در زمینه بهبود زنانی که یائسه شده اند و در معرض خطر شکستگی قرار دارند، می باشد.

این دارو به صورت دو تزریق زیر پوستی (هر دو تزریق در یک جایگاه) و یک بار در ماه به مدت 12 ماه یا کمتر تجویز می شود. این دارو هشدار “جعبه سیاه” یا black box warning دارد زیرا ممکن است خطر وقوع حملات قلبی یا مغزی را افزایش دهد. بنابراین مصرف این دارو برای افرادی که سابقه بیماری خاص دارند توصیه نمی شود.

درمان های طبیعی برای این بیماری :

از آنجایی که دارو های مرتبط با درمان بیماری پوکی استخوان می توانند عوارض جانبی چشمگیری داشته باشند، ممکن است ترجیح دهید سایر روش ها را به جای دارو درمانی امتحان کنید.

چندین ترکیب مکمل مانند شبدر قرمز، سویا و کوهوش سیاه می تواند برای کمک به بهبود سلامت استخوان استفاده شود. با این حال، قبل از استفاده از  هر کدام از این مکمل ها، حتما با پزشک یا داروساز خود مشورت کنید. این توصیه به 2 منظور مطرح می شود:

  1. مطالعات کمی در زمینه میزان اثربخشی ترکیبات مکمل در درمان استئوپورز تاکنون صورت گرفته است و تاثیر درمانی این ترکیبات هنوز اثبات نشده است.
  2. این مکمل ها ممکن است برای فرد مصرف کننده عوارض جانبی ایجاد کنند و همچنین احتمال دارد با داروهایی که فرد به طور عادی استفاده می کند تداخل ایجاد کنند. بنابراین بهتر است برای جلوگیری از بروز عوارض ناخواسته با پزشک یا داروساز مشورت شود.

البته با وجود تمام موارد یاد شده، تاکنون بسیاری از افراد نتایج امیدوار کننده ای را در رابطه با مصرف ترکیبات مکمل گزارش نموده اند.

رژیم غذایی مناسب برای مبتلایان به استئوپورز :

در کنار پیروی از برنامه درمان استئوپورز، پایبند بودن به یک رژیم غذایی مناسب می تواند به استحکام و تجدید قوای استخوان های بدن کمک کند. در راستای حفظ سلامت استخوان ها باید ترکیبات خاصی را در برنامه غذایی روزمره خود بگنجانید.

کلسیم و ویتامینD از جمله مهم ترین موارد یاد شده است و بدن برای حفظ استخوان های قوی به کلسیم و برای جذب کلسیم به ویتامین D نیاز دارد.

مواد غذایی حاوی ویتامین دی
مواد غذایی حاوی ویتامین دی

سایر ترکیبات مغذی که سبب تقویت سلامت بدن می شوند عبارتند از:

پروتئین ها، منیزیم، ویتامین k و زینک

توصیه می شود برای آشنایی بیشتر با ترکیبات مغذی و برنامه ریزی برای یک رژیم غذایی مناسب با پزشک معالج یا متخصص تغذیه مشورت نمایید.

برنامه ورزشی مناسب :

رژیم غذایی مناسب به تنهایی برای حفظ سلامت استخوان ها کافی نیست و لازم است تا با انجام ورزش های مناسب از جمله ورزش های تحمل وزن، سلامت استخوان های خود را به نحو بهتری حفظ کنید.

بیشتر بخوانید:  هر آنچه لازم است درباره پوکی استخوان بدانید.

تمرینات تحمل وزن به صورت نگه داشتن پاها یا بازوها روی زمین یا سطح دیگر انجام می شود.

برخی از انواع این ورزش ها عبارتند از:

  • بالا رفتن از پله ها
  • ورزش های مقاومتی از قبیل: پرس پا، اسکوات، حرکات شنا
  • ورزش های تحمل وزن از قبیل: ورزش با بند های مقاومتی، کار با دستگاه های ورزشی و یا دمبل و تمرینات ایزومتریک

این تمرینات به استحکام و تحریک رشد بافت استخوانی کمک می کنند. زیرا انجام این حرکات باعث می شود عضلات  به استخوان ها فشار آورده و آنها را بکشند. این عمل به بدن هشدار می دهد که باید بافت استخوانی جدیدی ایجاد کند که این فرایند باعث تقویت استخوان ها می گردد.

ورزش ، بهترین درمان برای استئوپورز
ورزش ، بهترین درمان برای استئوپورز

فرایند یاد شده تنها سود بدن از ورزش نیست. علاوه بر بسیاری از تأثیرات مثبت ورزش بر وزن و سلامت قلب، ورزش همچنین می تواند تعادل و هماهنگی بدن را به خوبی بهبود ببخشد و کمک می کند از زمین خوردن طی ورزش کردن جلوگیری کنید.

توصیه می شود که پیش از آغاز هر گونه فعالیت ورزشی با پزشک خود مشورت نمایید.

پیشگیری از بیماری استئوپورز چگونه است ؟

همانطور که پیش اشاره شد ریسک فاکتور های زیادی برای ابتلا به پوکی استخوان وجود دارد که نمی توان آنها را کنترل کرد. برخی از این موارد عبارتند از:  خانم بودن، افزایش سن و سابقه خانوادگی پوکی استخوان. اما برخی از عوامل می توانند تا حدودی تحت کنترل قرار بگیرند.

برخی از بهترین راهکار های پیشگیری از ابتلا به استئوپورز عبارتند از:

  • مصرف میزان توصیه شده از ویتامین D و کلسیم
  • انجام ورزش های تحمل وزن
  • ترک مصرف دخانیات
  • پیگیری سطح هورمون های بدن برای خانم ها

بنابراین اگر در معرض ابتلا به استئوپورز هستید بهتر است با مشورت با پزشک، تا جای ممکن از ابتلا به این بیماری جلوگیری نمایید.

استئوپورز و استئوپنی :

اگر پزشک به شما اعلام کند که دچار استئوپنی هستید، ممکن است به طرز اشتباهی فکر کنید کلمه استئوپورز را شنیده اید. بهتر است بدانید استئوپنی و استئوپورز دو بیماری کاملا متفاوت از یکدیگر هستند.

برخلاف استئوپورز، استئوپنی یک بیماری نیست. بلکه وضعیتی است که طی آن تراکم استخوان کاهش یافته است. در استئوپنی، استخوان های شما به اندازه طبیعی متراکم نیستند، اما اگر استئوپورز داشته باشید استخوان های شما به اندازه ضعیف نیستند.

عامل زمینه ای اصلی ابتلا به استئوپنی، افزایش سن است. لازم به ذکر است که تراکم استخوان  در سن 35 سالگی به اوج خود می رسد و پس از آن، با افزایش سن این تراکم به مرور کاهش می یابد.

در بسیاری از موارد، استئوپنی می تواند منجر به استئوپورز شود. بنابراین اگر مبتلا به استئوپنی هستید، بهتر است اقدامات لازم را برای تقویت استخوان های خود انجام دهید.

جمع بندی مقاله بیماری استئوپورز

استئوپورز وضعیتی است که می تواند سبب بروز آسیب های شدیدی از قبیل شکستگی استخوان ها شود که علاوه بر دردناک بودن، به مدت زمان زیادی برای بهبود نیاز دارند.

در این راستا، بهتر است بدانید که فرایند بهبود یک ضایعه شکستگی استخوانی مثل شکستگی لگن نیازمند مدت زمانی طولانی بستری شدن است که این شرایط ممکن است سبب عوارضی همچون ایجاد لخته های خونی، ابتلا به پنومونی و سایر عفونت ها شود.

نکته امیدوار کننده این است که می توان با پیروی از رژیک غذایی مناسب و ورزش کردن به صورت منظم تا حد زیادی از ابتلا به استئوپورز جلوگیری نمود. همچنین استفاده از دارو های مناسب به خوبی در درمان این بیماری تاثیرگذار است.

داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از تمام گروه های مواد غذایی
داشتن رژیم غذایی سالم و سرشار از تمام گروه های مواد غذایی

بنابراین اگر در معرض ابتلا به استئوپورز هستید و یا به این بیماری مبتلا شده اید حتما با پزشک معالج خود مشورت کنید تا با پیروی از راهکار های مناسب و یا مصرف منطقی داروهای مرتبط با درمان این بیماری بتوانید سلامت استخوان های خود را حفظ و تقویت کنید و از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری کنید.

 

لینک مطلب:

https://www.healthline.com/health/osteoporosis